Η πέτρα στη χολή (χολολιθίαση) είναι μια μια πάθηση όπου μικρές πέτρες μπορεί μερικές φορές να σχηματιστούν στη χοληδόχο κύστη.
Οι περισσότεροι χολόλιθοι αποτελούνται από χοληστερόλη. Η χοληστερόλη καθιζάνει σε πέτρες όταν η χοληδόχος κύστη αδειάζει λιγότερο συχνά ή η χολή γίνεται υπερκορεσμένη με χοληστερόλη. Οι πέτρες στη χολή είναι πιο συχνές όσο μεγαλώνετε. Η παχυσαρκία και η εγκυμοσύνη αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης χολόλιθων.
Πέτρα στη χολή και πρόληψη έναντι διαχείρισης
Οι χολόλιθοι βρίσκονται συνήθως στη χοληδόχο κύστη και περιστασιακά σφηνώνονται στους χοληφόρους πόρους.
Ο ρόλος της χοληδόχου κύστης στην πέψη είναι να αποθηκεύει τη χολή μέχρι να χρειαστεί στο έντερο για τη γαλακτωματοποίηση του διαιτητικού λίπους. Όπως είναι προφανές, αυτός ο ρόλος υποδηλώνει πιθανή αλληλεπίδραση με τη διατροφή.
Ωστόσο, η σχέση μεταξύ της πρόσληψης τροφής και της χοληδόχου κύστης, της χολής και των χολόλιθων είναι πολύπλοκη. Ενώ αποτελεί κλινικό δόγμα η ενθάρρυνση των ατόμων με χολόλιθους να αποφεύγουν τα λιπαρά τρόφιμα, είναι πιθανό ότι η σχέση μεταξύ των τροφίμων και της χοληδόχου κύστης περιλαμβάνει περισσότερα από την πέψη του λίπους. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί η διαφορά μεταξύ των διατροφικών παραγόντων που σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης χολόλιθων, δηλαδή την πρόληψη, και των διατροφικών παραγόντων που μπορεί να επηρεάσουν τη διαχείριση των υφιστάμενων χολόλιθων.
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο να εμφανιστεί πέτρα στη χολή περιλαμβάνουν την υπερβολική πρόσληψη ενέργειας που οδηγεί σε παχυσαρκία (πιθανώς με τη μεσολάβηση υψηλών επιπέδων σύνθεσης και έκκρισης χοληστερόλης στη χολή και υψηλών επιπέδων κυκλοφορούσας ινσουλίνης), την υψηλή πρόσληψη εξευγενισμένων υδατανθράκων και τρανς λιπαρών οξέων, τα υψηλά τριγλυκερίδια του ορού και τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.
Αντίθετα, ο χαμηλότερος κίνδυνος εμφάνισης χολόλιθων συνδέεται με υψηλότερη πρόσληψη διαιτητικών ινών ιχθυελαίων (Ω-3 λιπαρά οξέα), φρούτων και λαχανικών, ξηρών καρπών, καφέ και, με μέτρο, αλκοόλ.
Οι τρέχουσες συμβουλές για τη δημόσια υγεία ενθαρρύνουν την πρόσληψη τροφίμων που είναι συμβατά με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης χολόλιθων.
Πώς πρέπει να αλλάξω τη διατροφή μου;
Εάν διαπιστώσετε ότι κάποια συγκεκριμένα τρόφιμα προκαλούν τα συμπτώματά σας, θα μπορούσατε να δοκιμάσετε να τα αποφύγετε για να δείτε αν αυτό βοηθάει.
Προσπαθήστε να τρώτε τακτικά γεύματα. Η νηστεία μειώνει την εκκένωση της χοληδόχου κύστης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο να σχηματιστεί πέτρα στη χολή. Τρώτε πρωινό αμέσως μετά το ξύπνημα, καθώς οι συγκεντρώσεις χοληστερόλης είναι υψηλότερες στη χολή που παράγεται κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Ορισμένοι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι η τήρηση μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά μπορεί να αποτρέψει τα επεισόδια πόνου από χολόλιθους ή να τα κάνει λιγότερο συχνά. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει απαραίτητα για όλους.
Εάν είστε υπέρβαροι, η σταδιακή απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για πέτρα στη χολή. Ωστόσο, η ταχεία απώλεια βάρους (μεγαλύτερη από 2 λίβρες ή 1 κιλό την εβδομάδα) μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα σχηματισμού χολολίθων.
Μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών μπορεί να είναι ευεργετική εάν υποφέρετε από στεατόρροια (ωχρά, κίτρινα, πορτοκαλί ή λιπαρά κόπρανα που μπορεί να επιπλέουν ή να έχουν δυσάρεστη οσμή).
Λιπαρά και φρέσκιες τροφές
Η διατροφή σας δεν πρέπει να είναι εντελώς απαλλαγμένη από λιπαρά. Μια μικρή ποσότητα λίπους είναι απαραίτητη για τον οργανισμό καθημερινά. Θα πρέπει να προσπαθείτε να επιλέγετε τροφές με χαμηλά λιπαρά, αλλά να εξακολουθείτε να τρώτε μια ποικίλη και υγιεινή διατροφή.
Προσπαθήστε επίσης να τρώτε πολλά φρέσκα, κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα φρούτα και λαχανικά. Να βασίζετε τα γεύματά σας σε αμυλούχους υδατάνθρακες συμπεριλαμβανομένων ποικιλιών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπου είναι δυνατόν. Εάν είχατε πέτρα στη χολή και έχετε υποβληθεί σε χολοκυστεκτομή (αφαίρεση της χοληδόχου κύστης) θα πρέπει να είστε σε θέση να ανεχθείτε όλα τα τρόφιμα και να επιστρέψετε σε μια κανονική διατροφή.
Η κατανάλωση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής, όπως περιγράφεται παρακάτω, είναι ευεργετική για τη γενική σας υγεία. Ωστόσο, εάν έχετε χάσει πολύ βάρος ή είστε λιποβαρείς, η τήρηση μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση ζητήστε να μιλήσετε με έναν Διαιτολόγο.
Πέτρα στη χολή και συμβουλές για την κατανάλωση λιγότερων λιπαρών
Ελέγξτε τις ετικέτες των τροφίμων και επιλέξτε τρόφιμα που περιέχουν λιγότερα από 3 γραμμάρια συνολικού λίπους ανά 100 γραμμάρια τροφίμου.
Όταν μαγειρεύετε με λάδι, δοκιμάστε να μετράτε το λάδι που χρησιμοποιείτε, αντί να το ρίχνετε απευθείας από το μπουκάλι στο τηγάνι. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε περισσότερο από ένα κουταλάκι του γλυκού λάδι ανά άτομο. Αν χρησιμοποιείτε αντικολλητικό τηγάνι, μπορεί να διαπιστώσετε ότι δεν χρειάζεστε καθόλου λάδι, ειδικά αν προσθέσετε υγρασία από άλλα συστατικά, όπως ντομάτες σε κονσέρβα.
Δοκιμάστε τον ατμό, το ποσέ, το βράσιμο ή το ψήσιμο στη σχάρα αντί για το ψήσιμο και το τηγάνισμα. Βγάλτε την πέτσα από τα πουλερικά και αφαιρέστε το ορατό λίπος από το κρέας πριν ξεκινήσετε το μαγείρεμα.
Το φαγητό που αγοράζετε από εστιατόρια ή εστιατόρια είναι γενικά πιο πλούσιο σε λιπαρά, επομένως η υγιεινή διατροφή θα είναι πιο δύσκολη αν επιλέξετε να φάτε έξω.
Ενδεικτικός πίνακας οδηγιών για την πέτρα στη χολή
| Είδος | Επιτρέπονται | Απαγορεύονται |
| Ψωμί – Αμυλούχα – Δημητριακά | Απλά δημητριακά και αμυλούχα χωρίς λίπος, μακαρόνια, ρύζι, απλό ή ολικής άλεσης ψωμί, ποπ-κoρν χωρίς βούτυρο. | Μπισκότα, ψωμί, κέικ, ντόνατς, βάφλες, ποπ-κορν με βούτυρο. |
| Φρούτα | Κανένας περιορισμός | Αβοκάντο (1/8 αβοκάντο ισοδυναμεί με 1 μονάδα λίπους). |
| Λαχανικά | Όλα, αρκεί να μην έχουν προετοιμαστεί με μεγάλη ποσότητα λίπους. | – |
| Γάλα και γιαούρτι | Όλα από άπαχο γάλα (0% λιπαρά) και με μέτρο τα ημιαποβουτυρωμένα. | Πλήρη σε λιπαρά (4%), σοκολατούχο γάλα. |
| Τυρί | Κότατζ (cottage) αντί οποιουδήποτε τυριού με κανονικά λιπαρά, ή τυριά με χαμηλά λιπαρά λιγότερο από 5% λίπος. | Τυριά φτιαγμένα με πλήρες γάλα. |
| Κόκκινο, άσπρο κρέας και ψάρι | Άπαχο κρέας, χωρίς το φανερό λίπος και χωρίς πέτσα, και κυρίως κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρι.. | Τηγανιτά ή ιδιαίτερα λιπαρά κρέατα, λουκάνικα, πέτσες από κοτόπουλο ή γαλοπούλα, πάπια, συσκευασμένα ψάρια σε λίπος. |
| Αυγά | 3 αυγά την εβδομάδα μαγειρεμένα χωρίς λίπη, ασπράδια μπορούν να καταναλώνονται όπως επιθυμείτε. | Περισσότερο από 1 την ημέρα εκτός και αν αντικαθιστούν γεύμα πρωτεΐνης (π.χ. κρέας), τηγανιτά. |
| Λίπη | Καλύτερα να μην καταναλώνετε πάνω από 6-7 μονάδες. 1 μονάδα είναι ίση με: 1 κουταλιά του γλυκού βούτυρο ή μαργαρίνη, 1 κουταλιά του γλυκού λάδι, 1 κουταλιά του γλυκού μαγιονέζα 1/8 αβοκάντο 1 κουταλιά σούπας κρέμα γάλακτος 6 ξηροί καρποί 5 μικρές ελιές | Οποιαδήποτε σε παραπάνω ποσότητα από την προβλεπόμενη. |
| Γλυκά | Σορμπέ φτιαγμένο με άπαχο γάλα, ζελέ, ζάχαρη, ασπράδι αυγού – μαρέγκα, μαρμελάδα, μέλι. | Τούρτες, πάστες, τάρτες, παγωτό, γλυκά που περιέχουν σοκολάτα ή λίπη (εκτός και αν έχουν προπαρασκευαστεί ειδικά π.χ. με λίγα λιπαρά). |
| Μπαχαρικά | Όπως επιθυμείτε και αν δεν σας δημιουργούν ενοχλήσεις. | – |
Ποια είναι τα οφέλη της δίαιτας αυτής για την πέτρα στη χολή;
Ορισμένοι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι ακολουθώντας μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών μπορεί να αποτρέψουν επεισόδια πόνου από πέτρα στη χολή ή να τα κάνουν λιγότερο συχνά.
Ακολουθούν πληροφορίες που θα σας επιτρέψουν να ακολουθήσετε μια υγιεινή, ισορροπημένη και διατροφικά επαρκή δίαιτα. Η διατροφή με αυτόν τον τρόπο είναι επίσης ευεργετική για τη συνολική σας υγεία.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την τήρηση αυτής της δίαιτας;
Υπάρχει ο κίνδυνος να χάσετε βάρος. Εάν είστε λιποβαρείς ή ανησυχείτε για την απώλεια βάρους, επικοινωνήστε με τους διαιτολόγους στον παρακάτω αριθμό.
Ποιες είναι οι εναλλακτικές αυτής της δίαιτας;
Θα μπορούσατε να επιλέξετε να μην κάνετε καμία αλλαγή στη διατροφή σας. Εάν επιλέξετε να τρώτε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα που σχετίζονται με τις χολόλιθους σας, όπως πόνο.
Σωματική δραστηριότητα και πέτρα στη χολή
Αν και δεν αποτελεί διατροφική στρατηγική, αξίζει να εξεταστεί η δυνατότητα της σωματικής δραστηριότητας να επηρεάσει τα κλινικά αποτελέσματα στη χολολιθίαση.
Υπάρχουν σαφείς επιδημιολογικές ενδείξεις ότι τα χαμηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο να εμφανιστεί πέτρα στη χολή. Μελέτη διαπίστωσε ότι ο παρατεταμένος χρόνος καθιστικής ζωής συνδέεται επίσης με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης χολόλιθων και αυτό ήταν ανεξάρτητο από τη σωματική δραστηριότητα.
Δεν έχουν εντοπιστεί κλινικές δοκιμές που να διερευνούν τα αποτελέσματα της αύξησης της σωματικής δραστηριότητας ή της μείωσης του χρόνου καθιστικής ζωής σε άτομα με χολολιθίαση, αλλά αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα χρήσιμο σκέλος, μαζί με τη διατροφή, σε μια παρέμβαση τρόπου ζωής.
