Το μετατραυματικό στρες ή Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και αρχικά είχε σχετιστεί με βετεράνους πολέμου.
Όλοι έχουμε αντιμετωπίσει κατά καιρούς δυσάρεστες εμπειρίες που μπορεί να μας έχουν αναστατώσει ή πληγώσει. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που αυτές οι εμπειρίες είναι κάτι περισσότερο από ενοχλητικές.
Υπάρχει διαφορά μεταξύ γεγονότων που είναι προσωρινά επιβαρυντικά και εκείνων που είναι τραυματικά. Το τραύμα είναι κάθε γεγονός που ένα άτομο αντιλαμβάνεται ως επιβλαβές ή απειλητικό και έχει μακροχρόνια επίδραση στην ευημερία του.
Γιατί εμφανίζεται το μετατραυματικό στρες
Η Διαταραχή μετατραυματικού στρες (ΔΜΣ) μπορεί να προκύψει όταν το άτομο έχει βιώσει το ίδιο ένα τραυματικό γεγονός, είτε όταν έχει γίνει μάρτυρας ενός αντίστοιχου γεγονότος που απειλεί τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα.
Το άτομο με μετατραυματικό στρες αναφέρει συναισθήματα έντονου άγχους, τρόμου ή φρίκης κατά τη διάρκεια του γεγονότος. Επιπλέον, επαναβιώνει το τραυματικό γεγονός για τουλάχιστον ένα μήνα, είτε μέσα από τρομακτικά όνειρα, είτε μέσα από επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του γεγονότος.
Μπορεί επίσης να συμπεριφέρεται σαν να ξαναζεί τις τραυματικές σκηνές, έχοντας παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, flashback επεισόδια ή και διασχιστικά συμπτώματα, όπως αμνησία, αποπροσωποποίηση κ.α.
Παράλληλα, αισθάνεται έντονη ενόχληση κατά την έκθεσή του σε γεγονότα ή καταστάσεις που θυμίζουν το τραυματικό γεγονός. Συχνά, παρουσιάζει δυσκολία να θυμηθεί λεπτομέρειες του γεγονότος. Ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από χαμηλό εύρος συναισθημάτων, αδιαφορία, αίσθηση απομάκρυνσης από τους άλλους και αδυναμία να κάνει σχέδια για το μέλλον.
Επιπλέον, εμφανίζει συμπτώματα αυξημένης διέγερσης του αυτόνομου νευρικού συστήματος όπως:
- ευερεθιστότητα
- εκρήξεις θυμού
- αυπνία
- δυσκολία συγκέντρωσης
- αίσθηση ξαφνιάσματος
Το μετατραυματικό στρες είναι ικανό να προκαλέσει σημαντική έκπτωση στη λειτουργικότητα. Μπορεί να συνοδεύεται από αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, αισθήματα ενοχής, κοινωνική απόσυρση, σωματοποιητική διαταραχή ή ακόμα και χρήση ουσιών.
Πώς συνδέεται το μετατραυματικό στρες με τη διατροφή;
Υπάρχει πλήθος βιβλιογραφικών αναφορών που επισημαίνουν τη συσχέτιση τραύματος και απώλειας με τις διατροφικές διαταραχές. Η βιολογική πορεία παραμένει άγνωστη, αλλά οι επιστήμονες παραθέτουν μια σειρά από εικασίες.
Η πρώτη αναφέρεται στην υπερβολική ενεργοποίηση των ορμονών του στρες. Το μετατραυματικό στρες μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στη λειτουργία του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, τα οποία εμπλέκονται στη ρύθμιση διαφόρων διαδικασιών του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του μεταβολισμού.
Η άλλη εικασία είναι μέσω ανθυγιεινών συμπεριφορών που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του στρες. Εξετάζεται από έρευνες εάν το μετατραυματικό στρες αυξάνει την προτίμηση των γυναικών για επεξεργασμένα τρόφιμα και μειώνει την πιθανότητα άσκησης.
Τέλος, ερευνητές στην Αυστραλία συμπέραναν ότι άτομα με μετατραυματικό στρες ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο στη διατροφή τους που περιλαμβάνει παράλειψη γευμάτων, μειωμένη όρεξη για υγιεινό φαγητό και μεγάλη επιθυμία για κατανάλωση γλυκών και τροφίμων fast food.
Έτσι, τα άτομα που πάσχουν από διατροφική διαταραχή και παράλληλα από μετατραυματικό στρες ξεκινούν τη διαδικασία του πένθους και αυτόματα μπλοκάρουν την ίδια διαδικασία (π.χ. μέσω υπερφαγίας και εκκαθάρισης ή μέσω της ασιτίας) επειδή αποσυνδέονται από τα σχετικά συναισθήματα. Στην συνέχεια μπαίνουν και πάλι στη διαδικασία πένθους, βιώνοντας ένα φαύλο κύκλο.
Θεραπεία στη διαταραχή μετατραυματικού στρες
Είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας σε περίπτωση που πάσχετε από μετατραυματικό στρες.
Σε περίπτωση που χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή, δίνεται από ψυχίατρο και είναι χρήσιμη μετά από ένα τραύμα σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.
Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη συνειδητοποίηση των αρνητικών μοτίβων σκέψης και στην επεξεργασία των δυσάρεστων αναμνήσεων με διάφορες τεχνικές, όπως σταδιακή έκθεση, έλεγχο της αναπνοής, τεχνικές χαλάρωσης κ.α.
Θεραπεία EMDR
Η EMDR (απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων) στηρίζεται στις κινήσεις των ματιών. Είναι μια αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιείται ειδικά για τη θεραπεία των φοβιών, στην οποία τα δυσάρεστα συναισθήματα που προέρχονται από έναν παράγοντα μειώνονται ή εξαλείφονται.
Η «απευαισθητοποίηση» αναφέρεται στη μείωση της συναισθηματικής αναστάτωσης σε κάτι αρνητικό, δηλαδή οι πληγές του παρελθόντος επουλώνονται και τα σημερινά ερεθίσματα δεν έχουν την ίδια ισχύ στον άνθρωπο.
