Η ελκώδης κολίτιδα ανήκει στις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ΙΦΝΕ).
Μπορεί να επηρεάσει όλο το τμήμα του παχέος εντέρου στο εσωτερικό στρώμα (βλεννογόνο) ή ένα τμήμα του με κύριο χαρακτηριστικό τη φλεγμονή. Το ηλικιακό γκρουπ που προτιμάει για αδιευκρίνιστους λόγους μέχρι τώρα είναι από 15 έως 30 ετών. Όμως, η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας με προτίμηση την δεκαετία 50 με 60 ετών.
Για να γίνει η διάγνωση της, ο πάσχων υποβάλλεται σε συγκεκριμένες ιατρικές εξετάσεις (αιματολογικές, ακτινολογικές και απεικονιστικές).
Γιατί εμφανίζεται η ελκώδης κολίτιδα
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα αίτια για την εμφάνιση της νόσου.
Η εμφάνιση της φλεγμονής στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου, ενδεχομένως προέρχεται από την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κάποιος παράγοντας ενεργοποιεί το ανοσολογικό σύστημα του εντέρου.
Η πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας, αυξάνεται αν έχει νοσήσει κάποιος από το οικογενειακό περιβάλλον με Α’ βαθμό συγγένειας. Περιβαλλοντικοί λόγοι (ατμοσφαιρική ρύπανση), φαρμακευτική αγωγή ή ακόμη και ένας ιός ή μια βακτηριακή μόλυνση θα μπορούσε να πυροδοτήσει την έναρξη της νόσου.
Συμπτώματα που συνοδεύουν την ελκώδη κολίτιδα
Τα συμπτώματα που εμφανίζει η ελκώδης κολίτιδα ενδέχεται να είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρά. Ανάμεσα του μπορεί να είναι όλα τα παρακάτω:
- Καταβολή των δυνάμεων
- Διάρροια και απώλεια αίματος
- Πυρετός
- Φούσκωμα και κοιλιακός πόνος
- Ανορεξία και απώλεια βάρους
Πολλές φορές η ελκώδης κολίτιδα εκδηλώνεται και σε άλλα όργανα του σώματος εκτός από το παχύ έντερο. Μπορεί δηλαδή να επηρεάσει τις αρθρώσεις, το συκώτι, τα μάτια ή να εμφανισθούν και εξανθήματα στο δέρμα.
Η παρατεταμένη φλεγμονή μπορεί να δημιουργήσει στενώσεις και έλκη στο παχύ έντερο.
Ελκώδης κολίτιδα και αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας περιλαμβάνει το φαρμακευτικό, το διατροφικό και τον ψυχολογικό τρόπο αντιμετώπισης, προκειμένου να υποχωρήσουν τα ενοχλητικά συμπτώματα.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Από τη στιγμή που θα εμφανισθεί η ελκώδης κολίτιδα, γίνεται ένα χρόνιο πρόβλημα με διαστήματα ύφεσης και έξαρσης.
Ανάλογα με την βαρύτητα δίνεται και η ανάλογη φαρμακευτική αγωγή (κορτικοστεροειδή, αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτικά, ανοσοκατασταλτικά, σπασμολυτικά, αντιδιαρροϊκά). Σε σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται και χειρουργική αντιμετώπιση.
Ελκώδης κολίτιδα και διατροφή
Οι επιλογές των τροφίμων και ο τρόπος κατανάλωσης έχει δείξει ότι μπορεί μαζί με την φαρμακευτική αγωγή, να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Το διατροφικό σχήμα εξατομικεύεται ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενή. Σε περιόδους έξαρσης συστήνονται οι ακόλουθες διατροφικές οδηγίες:
- μικρά και συχνά γεύματα με καλό μάσημα της τροφής
- επαρκής ενυδάτωση (νερό, σούπες) με ταυτόχρονη αποφυγή ανθρακούχων αναψυκτικών και του αλκοόλ
- προτίμηση σε διατροφή χαμηλού υπολείμματος (όχι πολλές φυτικές ίνες)
- αποφυγή τηγανιτών, πικάντικων και λιπαρών τροφίμων
Πολλοί ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα ανέχονται καλύτερα τα βραστά λαχανικά ή τον πουρέ λαχανικών (από κολοκύθι, πατάτα, καρότα, γλυκοπατάτα) και τις κομπόστες φρούτων. Επισης, πρέπει να αποφεύγονται τα λαχανικά που προκαλούν φούσκωμα (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι) και οι γλυκαντικές ουσίες σορβιτόλη και μανιτόλη. Τέλος, τα ψάρια λόγω των ω3 λιπαρών οξέων μπορούν να περιλαμβάνονται σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.
Όταν περάσει η περίοδος της έξαρσης μπορεί ο ασθενής να ακολουθήσει μια διατροφή από όλα τα τρόφιμα σε ποσότητες που τα ανέχεται ο οργανισμός του καθένα. Ένας επιστήμονας διατροφής μπορεί να βοηθήσει με τις συμβουλές του για τις καλύτερες επιλογές τροφίμων.
Όσοι πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα, μπορεί να εμφανίσουν ελλείψεις συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην βαρύτητα και συχνότητα των συμπτωμάτων αλλά και σαν αποτέλεσμα της λήψης κάποιων φαρμάκων που χρειάζεται να παίρνει ο πάσχων για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Αυτά είναι το φυλλικό οξύ, το μαγνήσιο, το σίδηρο, το ασβέστιο και το κάλιο.
Ελκώδης κολίτιδα και stress
Το stress από μόνο του δεν αποτελεί παράγοντα εμφάνισης της ελκώδους κολίτιδας.
Παρόλα αυτά όμως, ο έλεγχος του stress μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων. Η φυσική δραστηριότητα, ο διαλογισμός, οι αναπνευστικές ασκήσεις και η γιόγκα αποτελούν τεχνικές που μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση του stress.
Η βελτίωση της ποιότητας της ζωής όσων νοσούν είναι και ο τελικός στόχος.
Βιβλιογραφία
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/ulcerative-colitis
- https://www.eligast.gr/wp-content/uploads/2019/03/suntages3.pdf
- https://www.crohnscolitisfoundation.org/what-is-ulcerative-colitis/overview
- https://www.ucsfhealth.org/education/nutrition-tips-for-inflammatory-bowel-disease
- https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/stomach-liver-and-gastrointestinal-tract/inflammatory-bowel-disease-ib
- Αντώνιος Ζαμπέλας Κλινική διαιτολογία και διατροφή με στοιχεία παθολογίας
