Ανά τους αιώνες, οι γηραιοί ή οι σοφοί διάφορων φυλών φρόντισαν να συνδέσουν την τροφή με την κοινωνική συναναστροφή. Ενθάρρυναν, μάλιστα, τη δημιουργία και τη διάδοση παραδόσεων που εκφράζουν τις θεραπευτικές δυνατότητες της τροφής που μοιράζεται με άλλους. Τόσο αρχέγονη και ισχυρή είναι η σχέση κοινωνικότητας και τροφής, ώστε κάποιες φυλές Ινδιάνων της Αμερικής θεωρούσαν ως μέλη της οικογένειάς τους εκτός από τον ήλιο, τη γη και τα άλλα στοιχεία της φύσης, και το καλαμπόκι, τα φασόλια και τον κολοκυθοπολτό, που τα ονόμαζαν «οι τρεις αδελφές μας»,βασικά συστατικά της διατροφής τους.
Στη χριστιανική Παράδοση κυριαρχεί το μοίρασμα της τροφής στο πλαίσιο της κοινωνίας: ο Μυστικός Δείπνος έγινε ο χώρος όπου ο Χριστός καλεί τους μαθητές του να φάνε μαζί για τελευταία φορά. Έκτοτε, το μοίρασμα του άρτου και του οίνου τελείται κατά τη Θεία Ευχαριστία μεταξύ των πιστών που εκκλησιάζονται. Το θείο μήνυμα αφορά τη συμμετοχή όλων των πιστών που μεταλαμβάνουν το «σώμα και το αίμα» του Χριστού, χωρίς διακρίσεις και ανισότητες, απέναντι στον ίδιο Πατέρα.
Οι μουσουλμάνοι θεωρούν άρρηκτη τη σχέση τροφής και κοινωνικής επαφής. Οι μυρωδιές κατά την παρασκευή του φαγητού πιστεύεται ότι θα προσελκύσουν γείτονες και περαστικούς: όλοι αυτοί, μοιραζόμενοι το φαγητό, θα δοξάσουν τον Αλλάχ. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε γεύμα ενέχει στοιχεία θρησκευτικότητας και τελείται σε κλίμα αγάπης και αφοσίωσης.
Στο πλαίσιο της φιλοσοφίας Ζεν, η κατανάλωση της τροφής φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με το σύμπαν. Το ζητούμενο είναι ο άνθρωπος να εστιάσει σε αυτό που συμβαίνει στο παρόν. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να παραιτηθεί από το εγώ του. Η προσήλωση στην παρασκευή του φαγητού και στο γεύμα αποτελεί άσκηση αυτοπειθαρχίας, ταπεινοφροσύνης και εσωτερικής γαλήνης.
Η άρρηκτη σχέση τροφών και συναναστροφών δηλώνεται ποικιλοτρόπως με όχημα τη γλώσσα: η λέξη σύντροφος αποτελείται από τις λέξεις συν- και τροφός, από το ρήμα τρέφομαι, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι τροφή. Η αντίστοιχη λέξη στα λατινικά, companion, συνδυάζεται από τις λέξεις cum- που σημαίνει με και -pan που σημαίνει ψωμί, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι ψωμί. Και στις δύο περιπτώσεις υποδηλώνεται η αποδοχή αυτού με τον οποίον συμμετέχω στη λήψη τροφής.
Μέσω της μεταφοράς, τα γλωσσικά παραδείγματα που καταδεικνύουν τη σωματικοποίηση, την προσωποποίηση και την κοινωνικοποίηση της τροφής είναι πολλά: προς κάποιον–συνήθως μικρό παιδί– που μας φαίνεται όμορφος, λέμε «μου ’ρχεται να σε φάω», αλλά το ίδιο ρήμα έχει και τη σημασία του «θα σε νικήσω», «θα σε συντρίψω», όπως στο «πίσω και σας έφαγα» ή «τους φάγαμε λάχανο». Επιθετικότητα και ανταγωνιστικότητα εκφράζονται και με τις φράσεις «τον έκανα κιμά», «με τα κρεμμυδάκια». Στενή κοινωνική σχέση υποδηλώνεται στο «φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι», ιδιαίτερη συμπάθεια στο «να τον πιεις στο ποτήρι» και αντιπάθεια στο «δεν τρώγεσαι με τίποτα». Η προτροπή να μην αφήνει κανείς λύπη στην καρδιά του μεταφέρεται ως «μη χαλάς τη ζαχαρένια σου».
Περιγράφουμε τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου ως «γλυκό» ή «ξινό», «με ξινισμένα μούτρα», «νόστιμο» ή «άνοστο». Κάποιος μπορεί να είναι «μαλακός σαν βούτυρο» ή «σκληρό καρύδι». Ο τύπος του ανθρώπου που «πάει παντού» αλλά κρατάει πάντα για τον εαυτό του δευτερεύοντα κοινωνικό ρόλο παρουσιάζεται ως «μαϊντανός».
Μια απογοητευτική σχέση είναι «πατάτα», «νερόβραστη», «χωρίς νοστιμιά», μια μπερδεμένη είναι «σαλάτα» και μια απολαυστική είναι «ζάχαρη». Η αποτυχία σε ερωτικό κάλεσμα αναφέρεται ως «έφαγα χυλόπιτα». Το έντονο ερωτικό ενδιαφέρον σε μια κοινωνική επαφή την κάνει «πιπεράτη», το ελλιπές «γλυκανάλατη», το ενδιαφέρον με ανάμεικτα συναισθήματα«γλυκόπικρη». Κάποιος που ψεύδεται χωρίς αναστολές έχει το ψέμα «καραμέλα» ή «ψωμοτύρι», ενώ το άδικο «δεν καταπίνεται». Οι κουβέντες χωρίς περιστροφές είναι «χωρίς σάλτσες» και οι ανούσιες «κολοκύθια» (ενίοτε και «με τη ρίγανη»). Τα ζευγάρια που βιώνουν αμοιβαίο ερωτικό συναίσθημα είναι «μες τα μέλια» και μετά τον γάμο οδεύουν στον «μήνα του μέλιτος». Η σχέση αμοιβαίας κατανόησης και συμπάθειας είναι «μέλι- γάλα», ενώ η σχέση με προστριβές «σκόρδο-κρεμμύδι». Εκτός από άρρηκτη, η σχέση τροφών και συναναστροφών φαίνεται να είναι και αμφίδρομη. Έρευνες έχουν δείξει ότι το να μοιράζεται κανείς φαγητό με άλλους έχει ως αποτέλεσμα τη διέγερση της όρεξης. Σε κλινικούς πληθυσμούς έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση φαγητού σε θετική κοινωνική ατμόσφαιρα βοηθάει στην καλύτερη πρόσληψη της τροφής. Αλλά και στον γενικότερο πληθυσμό έχει διαπιστωθεί ότι το ποσοστό τροφής που καταναλώνουμε, όταν βρεθούμε μαζί με άλλους, τείνει να είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι αν τρώγαμε μόνοι μας.
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζουν έρευνες που δείχνουν ότι και η κατανάλωση επιβαρυντικών για την υγεία μας τροφών (όπως τα αυξημένα λιπαρά) είναι δυνατόν να προκαλέσει λιγότερα προβλήματα υγείας όταν τα γεύματά μας πραγματοποιούνται παρουσία φιλικών προσώπων. Τα γεύματα που δίνονται στο πλαίσιο κάποιου σταθερού υποστηρικτικού κοινωνικού συστήματος, όπως η οικογένειά μας ή οι φίλοι, φαίνεται να λειτουργούν και ως ασπίδα απέναντι στην ασθένεια. Άλλα ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι το να τρώμε συστηματικά μαζί με ανθρώπους που αγαπάμε και μας αγαπάνε αναπτυσσόμαστε καλύτερα σωματικά και συναισθηματικά, ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Ένας ερευνητής στα μέσα του 20ού αιώνα μέτρησε την ανάπτυξη σε βάρος και ύψος παιδιών που μεγάλωναν σε ορφανοτροφείο, στα οποία προσφέρονταν ίσες ποσότητες ίδιων τροφών. Εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν πιο τρυφεροί και προσηνείς είχαν μεγαλύτερη ανάπτυξη από εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν σκληροί και αυστηροί και επέλεγαν την ώρα του φαγητού για να επιπλήξουν και να τιμωρήσουν τα παιδιά.
Γνωρίζουμε, επίσης, ότι οι διάφορες τροφές μπορούν να συντελέσουν στη διαμόρφωση θετικής διάθεσης. Πέρα από το βιοχημικό επίπεδο στο οποίο επιδρούν, επηρεάζοντας τη διάθεση και τα εγκεφαλικά κέντρα ευχαρίστησης, φαίνεται πως οι τροφές μπορούν να παίξουν ιδιαίτερο ρόλο ακόμα και όταν δεν καταναλώνονται: σε συμπεριφοριστικές τεχνικές στη θεραπεία ζεύγους έχει συχνά «συνταγολογηθεί» η προσφορά μιας ζεστής σούπας από τη σύζυγο στον σύζυγο προς αντικατάσταση επίμονων ερωτήσεων και πίεσης για κουβέντα, ως ένδειξη αγάπης και φροντίδας. Σε πρόσφατες έρευνες στο Πανεπιστήμιο Yale διαπιστώθηκε ισχυρός σύνδεσμος μεταξύ ζεστών ροφημάτων και φιλικών συναισθημάτων: εθελοντές που κρατούσαν στα χέρια τους ένα φλιτζάνι με ζεστό ρόφημα είχαν την τάση να δίνουν θετικότερες απαντήσεις και να παρουσιάζονται φιλικότεροι.
Οι διαδικασίες της παρασκευής και προσφοράς τροφής συνδέονται στενά και με την αισθητική. Ανέκαθεν στην ιστορία του πολιτισμού, η προσφορά γεύματος πάντοτε ακολουθούσε και ακολουθεί κάποιο τελετουργικό που περιλαμβάνει στοιχεία ομορφιάς. Η αισθητική αφορά στην εμφάνιση του φαγητού, τα σερβίτσια και μαχαιροπίρουνα, τον στολισμό του τραπεζιού και του περιβάλλοντος χώρου. Ακόμα και οι κινήσεις και η εν γένει συμπεριφορά των ανθρώπων που σερβίρουν τους συνδαιτυμόνες είναι ως έναν βαθμό «χορογραφημένες» ώστε να αποπνέουν χάρη και λεπτότητα. Στον ιαπωνικό πολιτισμό, όπου η έκφραση «τα μάτια θα γευθούν το φαγητό πριν από το στόμα» αποτελεί βασική αξία, η διαδικασία του σερβιρίσματος είναι τέχνη. Στη γνωστή τελετή του τσαγιού διασταυρώνονται η αρχιτεκτονική, η κηπουρική, η κεραμική, η υφαντουργία, η καλλιγραφία και η μαγειρική, καθώς και μυστικιστικού τύπου τέχνες, όπως το άναμμα της φωτιάς και η γλυπτική με τις στάχτες που δημιουργούνται από το κάψιμο των ξύλων. Η παρουσίαση των εδεσμάτων γίνεται με μεγάλη προσοχή και λεπτότητα, προσδοκώντας στη δημιουργία μιας όμορφης και αρμονικής εικόνας .
Στην επιρροή του φαγητού στον εσωτερικό μας κόσμο έρχεται να προστεθεί και ο ερωτισμός. Η σύγχρονη βιβλιογραφία βρίθει καταλόγων με τροφές που διεγείρουν την ερωτική διάθεση. Η έρευνα δείχνει ότι αυτά τα είδη τροφών είναι πολλά και ποικίλα, και μάλλον, εν τέλει, οι περισσότερες τροφές θα μπορούσαν να θεωρηθούν και αφροδισιακές. Αν και οι ειδικοί τείνουν να συμφωνούν ότι οι υγιεινότερες τροφές είναι αυτές που βοηθούν και στην καλύτερη σεξουαλική δραστηριότητα, ίσως και εδώ ακόμα να υπάρχει χώρος για εξήγηση της σύνδεσης της τροφής με άλλες παραμέτρους. Ίσως είναι η σκηνοθεσία του ρομαντικού δείπνου που συντελεί στη διαμόρφωση της ανάλογης διάθεσης: η αρμονική τοποθέτηση όμορφων αντικειμένων στο τραπέζι, ο στολισμός με λουλούδια, ο χαμηλός φωτισμός, το άναμμα κεριών, η απαλή μουσική, οι αναπαυτικές για το σώμα θέσεις και, βεβαίως, τα εδέσματα που αφορούν όλες τις αισθήσεις, ετοιμασμένα και σερβιρισμένα με ιδιαίτερη φροντίδα. Ίσως μία ακόμη κρίσιμη παράμετρος να είναι η σύνδεση της αισθητικής με την καλλιέργεια εσωτερικής ηρεμίας: η ενσύνειδη απόλαυση του παροντικού βιώματος λαμβάνει χώρα σε ένα είδος διαλογισμού από κοινού με τον Άλλον, εστιάζοντας στο στρωμένο τραπέζι.
Τη συνάντηση της τροφής με τις ανάγκες της ανθρώπινης ψυχής την βρίσκουμε βαθιά ριζωμένη και στην αρχαιοελληνική μυθολογία.Σύμφωνα με έναν προσφιλή μύθο, στο τέλος της βίου οι θνητοί, οι μυημένοι στα μυστήρια των θεών, συγγενείς τους πλέον, αγνοί και από αγνή καταγωγή, θα κάθονται ανθοστεφανωμένοι στο τραπέζι των θεών. Και όπως λέει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία: «Αυτοί θα περνούν τον καιρό τους παίρνοντας μέρος σε συμπόσια. Η ανταμοιβή για τον ενάρετο βίο τους είναι η αέναη γλυκιά μέθη».
Το κείμενο είναι απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου “Σεφ στο παρά πέντε” – Ιδέες και λύσεις για έξυπνη διατροφή, του διαιτολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Οι μουσουλμάνοι θεωρούν άρρηκτη τη σχέση τροφής και κοινωνικής επαφής. Οι μυρωδιές κατά την παρασκευή του φαγητού πιστεύεται ότι θα προσελκύσουν γείτονες και περαστικούς: όλοι αυτοί, μοιραζόμενοι το φαγητό, θα δοξάσουν τον Αλλάχ. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε γεύμα ενέχει στοιχεία θρησκευτικότητας και τελείται σε κλίμα αγάπης και αφοσίωσης.
Στο πλαίσιο της φιλοσοφίας Ζεν, η κατανάλωση της τροφής φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με το σύμπαν. Το ζητούμενο είναι ο άνθρωπος να εστιάσει σε αυτό που συμβαίνει στο παρόν. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να παραιτηθεί από το εγώ του. Η προσήλωση στην παρασκευή του φαγητού και στο γεύμα αποτελεί άσκηση αυτοπειθαρχίας, ταπεινοφροσύνης και εσωτερικής γαλήνης.
Η άρρηκτη σχέση τροφών και συναναστροφών δηλώνεται ποικιλοτρόπως με όχημα τη γλώσσα: η λέξη σύντροφος αποτελείται από τις λέξεις συν- και τροφός, από το ρήμα τρέφομαι, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι τροφή. Η αντίστοιχη λέξη στα λατινικά, companion, συνδυάζεται από τις λέξεις cum- που σημαίνει με και -pan που σημαίνει ψωμί, και εννοεί αυτόν με τον οποίον μοιράζομαι ψωμί. Και στις δύο περιπτώσεις υποδηλώνεται η αποδοχή αυτού με τον οποίον συμμετέχω στη λήψη τροφής.
Μέσω της μεταφοράς, τα γλωσσικά παραδείγματα που καταδεικνύουν τη σωματικοποίηση, την προσωποποίηση και την κοινωνικοποίηση της τροφής είναι πολλά: προς κάποιον–συνήθως μικρό παιδί– που μας φαίνεται όμορφος, λέμε «μου ’ρχεται να σε φάω», αλλά το ίδιο ρήμα έχει και τη σημασία του «θα σε νικήσω», «θα σε συντρίψω», όπως στο «πίσω και σας έφαγα» ή «τους φάγαμε λάχανο». Επιθετικότητα και ανταγωνιστικότητα εκφράζονται και με τις φράσεις «τον έκανα κιμά», «με τα κρεμμυδάκια». Στενή κοινωνική σχέση υποδηλώνεται στο «φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι», ιδιαίτερη συμπάθεια στο «να τον πιεις στο ποτήρι» και αντιπάθεια στο «δεν τρώγεσαι με τίποτα». Η προτροπή να μην αφήνει κανείς λύπη στην καρδιά του μεταφέρεται ως «μη χαλάς τη ζαχαρένια σου».
Περιγράφουμε τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου ως «γλυκό» ή «ξινό», «με ξινισμένα μούτρα», «νόστιμο» ή «άνοστο». Κάποιος μπορεί να είναι «μαλακός σαν βούτυρο» ή «σκληρό καρύδι». Ο τύπος του ανθρώπου που «πάει παντού» αλλά κρατάει πάντα για τον εαυτό του δευτερεύοντα κοινωνικό ρόλο παρουσιάζεται ως «μαϊντανός».
Μια απογοητευτική σχέση είναι «πατάτα», «νερόβραστη», «χωρίς νοστιμιά», μια μπερδεμένη είναι «σαλάτα» και μια απολαυστική είναι «ζάχαρη». Η αποτυχία σε ερωτικό κάλεσμα αναφέρεται ως «έφαγα χυλόπιτα». Το έντονο ερωτικό ενδιαφέρον σε μια κοινωνική επαφή την κάνει «πιπεράτη», το ελλιπές «γλυκανάλατη», το ενδιαφέρον με ανάμεικτα συναισθήματα«γλυκόπικρη». Κάποιος που ψεύδεται χωρίς αναστολές έχει το ψέμα «καραμέλα» ή «ψωμοτύρι», ενώ το άδικο «δεν καταπίνεται». Οι κουβέντες χωρίς περιστροφές είναι «χωρίς σάλτσες» και οι ανούσιες «κολοκύθια» (ενίοτε και «με τη ρίγανη»). Τα ζευγάρια που βιώνουν αμοιβαίο ερωτικό συναίσθημα είναι «μες τα μέλια» και μετά τον γάμο οδεύουν στον «μήνα του μέλιτος». Η σχέση αμοιβαίας κατανόησης και συμπάθειας είναι «μέλι- γάλα», ενώ η σχέση με προστριβές «σκόρδο-κρεμμύδι». Εκτός από άρρηκτη, η σχέση τροφών και συναναστροφών φαίνεται να είναι και αμφίδρομη. Έρευνες έχουν δείξει ότι το να μοιράζεται κανείς φαγητό με άλλους έχει ως αποτέλεσμα τη διέγερση της όρεξης. Σε κλινικούς πληθυσμούς έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση φαγητού σε θετική κοινωνική ατμόσφαιρα βοηθάει στην καλύτερη πρόσληψη της τροφής. Αλλά και στον γενικότερο πληθυσμό έχει διαπιστωθεί ότι το ποσοστό τροφής που καταναλώνουμε, όταν βρεθούμε μαζί με άλλους, τείνει να είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι αν τρώγαμε μόνοι μας.
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζουν έρευνες που δείχνουν ότι και η κατανάλωση επιβαρυντικών για την υγεία μας τροφών (όπως τα αυξημένα λιπαρά) είναι δυνατόν να προκαλέσει λιγότερα προβλήματα υγείας όταν τα γεύματά μας πραγματοποιούνται παρουσία φιλικών προσώπων. Τα γεύματα που δίνονται στο πλαίσιο κάποιου σταθερού υποστηρικτικού κοινωνικού συστήματος, όπως η οικογένειά μας ή οι φίλοι, φαίνεται να λειτουργούν και ως ασπίδα απέναντι στην ασθένεια. Άλλα ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι το να τρώμε συστηματικά μαζί με ανθρώπους που αγαπάμε και μας αγαπάνε αναπτυσσόμαστε καλύτερα σωματικά και συναισθηματικά, ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Ένας ερευνητής στα μέσα του 20ού αιώνα μέτρησε την ανάπτυξη σε βάρος και ύψος παιδιών που μεγάλωναν σε ορφανοτροφείο, στα οποία προσφέρονταν ίσες ποσότητες ίδιων τροφών. Εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν πιο τρυφεροί και προσηνείς είχαν μεγαλύτερη ανάπτυξη από εκείνα των οποίων οι παιδαγωγοί ήταν σκληροί και αυστηροί και επέλεγαν την ώρα του φαγητού για να επιπλήξουν και να τιμωρήσουν τα παιδιά.
Γνωρίζουμε, επίσης, ότι οι διάφορες τροφές μπορούν να συντελέσουν στη διαμόρφωση θετικής διάθεσης. Πέρα από το βιοχημικό επίπεδο στο οποίο επιδρούν, επηρεάζοντας τη διάθεση και τα εγκεφαλικά κέντρα ευχαρίστησης, φαίνεται πως οι τροφές μπορούν να παίξουν ιδιαίτερο ρόλο ακόμα και όταν δεν καταναλώνονται: σε συμπεριφοριστικές τεχνικές στη θεραπεία ζεύγους έχει συχνά «συνταγολογηθεί» η προσφορά μιας ζεστής σούπας από τη σύζυγο στον σύζυγο προς αντικατάσταση επίμονων ερωτήσεων και πίεσης για κουβέντα, ως ένδειξη αγάπης και φροντίδας. Σε πρόσφατες έρευνες στο Πανεπιστήμιο Yale διαπιστώθηκε ισχυρός σύνδεσμος μεταξύ ζεστών ροφημάτων και φιλικών συναισθημάτων: εθελοντές που κρατούσαν στα χέρια τους ένα φλιτζάνι με ζεστό ρόφημα είχαν την τάση να δίνουν θετικότερες απαντήσεις και να παρουσιάζονται φιλικότεροι.
Οι διαδικασίες της παρασκευής και προσφοράς τροφής συνδέονται στενά και με την αισθητική. Ανέκαθεν στην ιστορία του πολιτισμού, η προσφορά γεύματος πάντοτε ακολουθούσε και ακολουθεί κάποιο τελετουργικό που περιλαμβάνει στοιχεία ομορφιάς. Η αισθητική αφορά στην εμφάνιση του φαγητού, τα σερβίτσια και μαχαιροπίρουνα, τον στολισμό του τραπεζιού και του περιβάλλοντος χώρου. Ακόμα και οι κινήσεις και η εν γένει συμπεριφορά των ανθρώπων που σερβίρουν τους συνδαιτυμόνες είναι ως έναν βαθμό «χορογραφημένες» ώστε να αποπνέουν χάρη και λεπτότητα. Στον ιαπωνικό πολιτισμό, όπου η έκφραση «τα μάτια θα γευθούν το φαγητό πριν από το στόμα» αποτελεί βασική αξία, η διαδικασία του σερβιρίσματος είναι τέχνη. Στη γνωστή τελετή του τσαγιού διασταυρώνονται η αρχιτεκτονική, η κηπουρική, η κεραμική, η υφαντουργία, η καλλιγραφία και η μαγειρική, καθώς και μυστικιστικού τύπου τέχνες, όπως το άναμμα της φωτιάς και η γλυπτική με τις στάχτες που δημιουργούνται από το κάψιμο των ξύλων. Η παρουσίαση των εδεσμάτων γίνεται με μεγάλη προσοχή και λεπτότητα, προσδοκώντας στη δημιουργία μιας όμορφης και αρμονικής εικόνας .
Στην επιρροή του φαγητού στον εσωτερικό μας κόσμο έρχεται να προστεθεί και ο ερωτισμός. Η σύγχρονη βιβλιογραφία βρίθει καταλόγων με τροφές που διεγείρουν την ερωτική διάθεση. Η έρευνα δείχνει ότι αυτά τα είδη τροφών είναι πολλά και ποικίλα, και μάλλον, εν τέλει, οι περισσότερες τροφές θα μπορούσαν να θεωρηθούν και αφροδισιακές. Αν και οι ειδικοί τείνουν να συμφωνούν ότι οι υγιεινότερες τροφές είναι αυτές που βοηθούν και στην καλύτερη σεξουαλική δραστηριότητα, ίσως και εδώ ακόμα να υπάρχει χώρος για εξήγηση της σύνδεσης της τροφής με άλλες παραμέτρους. Ίσως είναι η σκηνοθεσία του ρομαντικού δείπνου που συντελεί στη διαμόρφωση της ανάλογης διάθεσης: η αρμονική τοποθέτηση όμορφων αντικειμένων στο τραπέζι, ο στολισμός με λουλούδια, ο χαμηλός φωτισμός, το άναμμα κεριών, η απαλή μουσική, οι αναπαυτικές για το σώμα θέσεις και, βεβαίως, τα εδέσματα που αφορούν όλες τις αισθήσεις, ετοιμασμένα και σερβιρισμένα με ιδιαίτερη φροντίδα. Ίσως μία ακόμη κρίσιμη παράμετρος να είναι η σύνδεση της αισθητικής με την καλλιέργεια εσωτερικής ηρεμίας: η ενσύνειδη απόλαυση του παροντικού βιώματος λαμβάνει χώρα σε ένα είδος διαλογισμού από κοινού με τον Άλλον, εστιάζοντας στο στρωμένο τραπέζι.
Τη συνάντηση της τροφής με τις ανάγκες της ανθρώπινης ψυχής την βρίσκουμε βαθιά ριζωμένη και στην αρχαιοελληνική μυθολογία.Σύμφωνα με έναν προσφιλή μύθο, στο τέλος της βίου οι θνητοί, οι μυημένοι στα μυστήρια των θεών, συγγενείς τους πλέον, αγνοί και από αγνή καταγωγή, θα κάθονται ανθοστεφανωμένοι στο τραπέζι των θεών. Και όπως λέει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία: «Αυτοί θα περνούν τον καιρό τους παίρνοντας μέρος σε συμπόσια. Η ανταμοιβή για τον ενάρετο βίο τους είναι η αέναη γλυκιά μέθη».
Το κείμενο είναι απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου “Σεφ στο παρά πέντε” – Ιδέες και λύσεις για έξυπνη διατροφή, του διαιτολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
