Μία από τις σημαντικότερες ευθύνες ενός γονιού είναι αυτή της γνωριμίας του παιδιού με την τροφή.
Τα διατροφικά πρότυπα που δημιουργούνται στην παιδική ηλικία ενός ατόμου είναι από τους κυριότερους παράγοντες της καλής του υγείας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των παιδικών χρόνων αλλά και όλης της ζωής του.
Η ανάπτυξη των διατροφικών προτιμήσεων, ξεκινά από τη πρώτη στιγμή της ζωής. Η αρχή γίνεται με την έκθεση στη γεύση μέσω του αμνιακού υγρού, ύστερα στο μητρικό γάλα και σταδιακά στις συμπληρωματικές τροφές.
Αναμφισβήτητα, η παιδική ηλικία είναι η πιο κρίσιμη για την απόκτηση μιας καλής σχέσης με την τροφή. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η διαδικασία είναι και εύκολη. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά παρατηρούνται να εμφανίζουν άρνηση απέναντι σε πολλές τροφές. Αυτές είναι συνήθως τα λαχανικά, τα φρούτα, τα τυριά, τα ψάρια ή/και το κρέας. Αντίθετα, δείχνουν προτίμηση στην κατανάλωση ακριβώς των ίδιων ξανά και ξανά όπως τα ζυμαρικά και τα γλυκίσματα.
Πώς λοιπόν από τη θεωρία περνάμε στη πράξη; Πώς εντάσσουμε νέες τροφές με επιτυχία στη διατροφή ενός βρέφους και ενός μικρού παιδιού;
Συστηματική έκθεση σε μια τροφή
Σίγουρα κάθε φορά που ένα νέο τρόφιμο παρουσιάζεται στο παιδί μπορεί να εξελιχθεί με δύο τρόπους. Να του αρέσει ή να μην του αρέσει. Αν του αρέσει είμαστε πολύ ευτυχείς, τι γίνεται όμως αν το δοκιμάσει και τελικά δεν του αρέσει;
Σε περίπτωση που δείξει αδιαφορία ή ακόμα και άρνηση δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποθαρρυνθούμε και να απομακρύνουμε το τρόφιμο αυτό από το μενού του. Με ευγενικό τρόπο και σε τακτά χρονικά διαστήματα το επαναφέρουμε στο πιάτο του. Δε χρειάζεται να φωνάξουμε, να πιέσουμε ή να αναγκάσουμε το παιδί να το φάει αν δεν το θέλει. Μπορεί να χρειαστεί να προσφερθεί το ίδιο τρόφιμο για παραπάνω από 20 φορές μέχρι το παιδί να αποδεχτεί έστω και να το δοκιμάσει.
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η συνεχής επαναφορά τροφών που αρχικά δεν προτίμησαν, σε βρέφη και νήπια 2 έως 3 ετών οδήγησε εν τέλει σε αύξηση έως και 10 φορών στην κατανάλωση αυτών των τροφών.
Εξερεύνηση τροφών
Κατά τη διαδικασία του απογαλακτισμού και την έναρξη εισαγωγής συμπληρωματικών τροφών στη θρέψη του παιδιού παίζει πολύ μεγάλο ρόλο να συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις του.
Είναι σημαντικό να αφήσουμε το παιδί ελεύθερο να γνωρίσει τη τροφή που έχει στο πιάτο του. Πέρα από τη γεύση της, χρειάζεται με την όραση του να κατανοήσει την εικόνα που παρουσιάζει η προσφερόμενη τροφή. Να αναλύσει με την όσφρηση του τις μυρωδιές που λαμβάνει από το πιάτο που έχει μπροστά του. Με τα χέρια του να του επιτραπεί να νιώσει την υφή που έχει αλλά και τον ήχο που προκαλεί η ενασχόληση μαζί της. Τελικά το παιδί θα φτάσει να αποφασίσει αν θέλει να την καταναλώσει ή όχι.
Διατροφική εκπαίδευση
Όταν στα παιδιά επιτρέπεται η εξερεύνηση και η ενασχόληση με την τροφή, αντιλαμβάνονται αυτόματα ότι αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας τους. Συμπεριλαμβάνοντας τα παιδιά στη διαδικασία της προετοιμασίας του φαγητού δημιουργούνται θετικές εμπειρίες γύρω από την τροφή και την κατανάλωση της.
Έρευνες αποδεικνύουν ότι τα παιδιά που είδαν και διαχειρίστηκαν τα τρόφιμα που κατέληξαν στο γεύμα τους, το κατανάλωσαν με μεγαλύτερη ευχαρίστηση από εκείνα που απλά τους παρουσιάστηκε το πιάτο με το έτοιμο γεύμα.
Μια άλλη έρευνα παρατήρησε πως παιδιά που συμμετείχαν στην καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών, κατέληξαν να επιλέγουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά για κατανάλωση από παιδιά που δεν συμμετείχαν.
Ποσότητα
Κάθε νέο ή μη επιθυμητό τρόφιμο που προσφέρουμε θα ήταν χρήσιμο να είναι σε μικρή ποσότητα.
Με αυτόν τον τρόοπι δημιουργείται ένα ευγενικό κλίμα κατά την διαδικασία ένταξης τροφών. Το παιδί δεν νιώθει πίεση για αυτό που του έχουμε προσφέρει.
Υγιεινές επιλογές
Καλές και κατανοητές οι έρευνες, όλα όμως καταλήγουν σε ένα στοιχείο κλειδί. Οι τροφές που υπάρχουν διαθέσιμες θα πρέπει να είναι υγιεινές.
Ο ίδιος κανόνας που ισχύει για τους ενήλικες ισχύει και για τα παιδιά. Η τροφή που καταναλώνουμε είναι αυτή που βρίσκεται στα ντουλάπια μας, οπότε η επιλογή της είναι τελείως στον έλεγχο μας. Αν επιλέξουμε να γεμίσουμε τα ντουλάπια μας με ανθυγιεινές τροφές, αυτές και θα καταναλώσουμε.
Αν πάλι ανοίγοντας τα βρούμε υγιεινές, η κατανάλωση μας θα είναι αυτές.
Υπομονή και διάθεση
Βέβαια από όλα αυτά τίποτα δεν είναι εφικτό αν δεν υπάρχει η υπομονή και η διάθεση.
Το παιδί είναι σε θέση να καταλάβει αν η διαδικασία στην οποία εισέρχεται είναι κάτι που γίνεται από εμάς ευχάριστα ή όχι. Τα συναισθήματα μας θα επηρεάζουν δικά του. Κατ’ επέκταση, η όλη διαδικασία είναι πιθανό να καταλήξει σε μια αποτυχημένη προσπάθεια.
Οι φωνές, οι απειλές και οι τιμωρίες δεν θα βοηθήσουν αυτό το δύσκολο έργο, μόνο θα το επιβαρύνουν. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως όσο απλή και αν φαίνεται σε έναν ενήλικα όλη αυτή η κατάσταση δεν σημαίνει πως είναι το ίδιο και για ένα παιδί.
Το παιδί βιώνει μία κατάσταση όπου οι αισθήσεις λαμβάνουν συνεχώς μια πληθώρα τύπων διέγερσης με πράγματα άγνωστα του έως πρώτα. Ο ενήλικας θα πρέπει να είναι οδηγός και βοηθός του σε αυτό ακατανόητο ταξίδι.
