Τον τελευταίο καιρό το τηλεοπτικό ρεπορτάζ αναφέρεται διαρκώς στα τρόφιμα και την σύστασή τους. Ο καταναλωτής όμως πολλές φορές νοιώθει απροστάτευτος και αδύναμος να προφυλάξει τον εαυτό του.
Το πιο απλό και εύκολο που μπορεί να κάνει είναι να διαβάσει την ετικέτα που βρίσκεται πάνω στην συσκευασία και περιέχει την σύσταση του τροφίμου.
Γιατί υπάρχει η διατροφική ετικέτα;
Η αναγραφή της διατροφικής ετικέτας στη συσκευασία του τροφίμου έχει σκοπό να πληροφορεί τον καταναλωτή:
- Για τις γενικές διατροφικές πληροφορίες (τροφική επισήμανση) όπως ενέργεια, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, λίπη
- Για ειδικές πληροφορίες (τροφικός ισχυρισμός) όπως φυτικές ίνες, νάτριο, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κ.λ.π
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμό 90 / 496 / ΕΟΚ οδηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ύπαρξη διατροφικής ετικέτας είναι απαραίτητη στη συσκευασία των τροφίμων και περιλαμβάνει τα εξής :
- Την ενεργειακή αξία ανά 100 gr. ή 100 ml τροφίμου εκφρασμένη σε μονάδες Kcal και KJ
- Την ποσότητα πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λίπους ανά 100 gr. ή 100 ml τροφίμου
- Τις φυτικές ίνες και το νάτριο (Na) (εκφρασμένα σε gr. και mgr αντίστοιχα)
- Βιταμίνες και ανόργανα άλατα (A, D, E, C, B1, B2, Νιασινη, Β6, Φολικό οξύ, Β12, Βιοτίνη, Παντοθενικό οξύ, Ca, P, Fe, Mg, Zn, I) όταν αυτά υπάρχουν σε σημαντική ποσότητα (15% της συνιστώμενης δόσης σε 100 gr. ή 100 ml ή κατά συσκευασία αν αυτή περιέχει μία (1) μόνο μερίδα)
Οι ειδικές πληροφορίες πρέπει να υπάρχουν όταν ο παραγωγός κάνει κάποιο διατροφικό ισχυρισμό, όπως ότι το προϊόν του, υπερτερεί ως προς ομοειδή προϊόντα ή είναι κατάλληλο για ειδικές παθήσεις.
Τί λέει ο FDA
Σύμφωνα με το F.D.A τα στοιχεία που αφορούν την διατροφική ετικέτα είναι πολύ πιο αυστηρά. Η ύπαρξη της διατροφικής ετικέτας είναι υποχρεωτική από το 1994.
Σύμφωνα με τις νεότερες οδηγίες του F.D.A θα υπάρχει στο τρόφιμο πίνακας διατροφής που θα περιλαμβάνει :
- Την ενεργειακή απόδοση και τη σύσταση του τροφίμου σε θρεπτικά συστατικά, του τροφίμου (σε Kcal και KJ) ανά 100gr ή 100ml αλλά και ανα μερίδα τροφίμου για να είναι πιό εύκολη η σύγκριση από τον καταναλωτή
- Το ποσοστό επί τις εκατό που καλύπτουν, τα 100 gr. ή τα 100ml ή η μερίδα του τροφίμου στις ημερήσιες ανάγκες ενος ατόμου σε θρεπτικά συστατικά. Αυτό θα υπολογίζεται ανάλογα με τα DRVs (7) για τα ενεργειογόνα θρεπτικά συστατικά και σύμφωνα με το R.D.A για τις βιταμίνες και τα ανόργανα άλατα (Δές Πίνακα 1)
Πίνακας 1
| DRVs | |
| Ενέργεια | 2000 Kcal |
| Λίπος | 30 % |
| Κορεσμένα | 10 % |
| Υδατάνθρακες | 60 % |
| Πρωτεϊνες | 10 % (Για ηλικίες πανω απο 4ετων) |
| Φυτικές Ίνες | 11,5 gr. / 1000 Kcal |
Από τα θερμιδογόνα συστατικά θα αναφέρονται :
- Η ενέργεια
- Η ενέργεια που προέρχεται από λίπος
- Πρωτεϊνες
- Υδατάνθρακες (ολικοί), σάκχαρα, φυτικές ίνες
- Τα λίπη, τα κορεσμένα λίπη, η χοληστερόλη
- Το νάτριο
Από τις βιταμίνες και μέταλλα υποχρεωτική είναι η αναφορά των παρακάτω:
- Βιταμίνη Α
- Βιταμίνη C
- Σίδηρος (Fe)
- Ασβέστιο (Ca)
Ενώ οι άλλες μπορούν να αναφερθούν αν το επιθυμεί η εταιρία.
Τί ισχύει για την υγεία
Όσον αφορά τους ισχυρισμούς που αφορούν την υγεία, το F.D.A έχει θεσπίσει επίσης κάποιους κανονισμούς.
Οι ισχυρισμοί που αφορούν την υγεία μπορούν να έχουν σχέση μόνο με τις παρακάτω περιπτώσεις, σύμφωνα με το N.L.E.A (Nutrition Labeling and Education Act 1993).
- Για το ασβέστιο και την οστεοπόρωση
- Για τα λίπη και τον καρκίνο
- Για τα κορεσμένα λίπη και τη χοληστερόλη και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
- Φυτικές ίνες των δημητριακών, φρούτων και λαχανικών και καρκίνος
- Φρούτα, λαχανικά και δημητριακά που περιέχουν διαλυτές φυτικές ίνες και καρδιαγγειακές παθήσεις.
- Το νάτριο και η υπέρταση
- Φρούτα, λαχανικά και καρκίνος
- Φολικό και παθήσεις του νωτιαίου μυελού στα έμβρυα.
- Σακχαρικές αλκοόλες (πολυόλες) και οδοντικές παθήσεις
- Διαλυτή διαιτητική ίνα, όπως αυτή που υπάρχει στην βρώμη και καρδιαγγειακές παθήσεις
Για τον ισχυρισμό αυτό πρέπει να υπάρχουν στοιχεία απο νόμιμους οργανισμούς που ασχολούνται με την υγεία π.χ. U.S.D.A, και να τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Για παράδειγμα, όσον αφορά τη σχέση του ασβεστίου (Ca) με την οστεοπόρωση πρέπει να ισχύουν τα παρακάτω:
Το τρόφιμο, πρέπει να έχει υψηλή ποσότητα ασβεστίου (Ca) και να μην περιέχει περισσότερο φώσφορο (Ρ) απ΄ ότι το ασβέστιο (Ca.) Πρέπει συγχρόνως να επισημαίνονται οι άλλοι παράγοντες που έχουν σχέση με την οστεοπόρωση καθώς και να προσδιορίζει τις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση οστοπόρωσης.
Ένα παράδειγμα τέτοιου ισχυρισμού είναι : « η τακτική άσκηση και η υγιεινή δίαιτα με αρκετό ασβέστιο βοηθά τους έφηβους και νέους να διατηρήσουν μία καλή υγεία των οστών και να μειώσουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης ».
Πού δεν είναι απαραίτητη η διατροφική ετικέτα
- Ο απλός καφές και το τσάϊ, κάποια καρυκεύματα, γευστικά και γενικά τρόφιμα που δεν έχουν σημαντικά ποσά θρεπτικών συστατικών
- Φαγητά που πωλούνται σε καντίνες και φούρνους π.χ σάντουιτς που ετοιμάζεται
- Φαγητό εστιατορίων
- Τρόφιμα που πωλούνται από μικρές επιχειρήσεις
- Τρόφιμα που είναι συσκευασμένα σε μικρά πακέτα
- Στα φρέσκα προϊόντα (φρούτα, λαχανικά, κρέατα) η διατροφική επισήμανση είναι προαιρετική
Τέλος, σύμφωνα πάντα με τους καινούργιους κανονισμούς του F.D.A για να αποκαλείται ένα τρόφιμο, π.χ τυρί φέτα, Light τυρί, πρέπει να έχουν προστεθεί στο τρόφιμο οι βιταμίνες που απομακρύνονται μαζί με το λίπος (κυρίως η βιταμίνη Α και βιταμίνη D) διαφορετικά πρέπει το τυρί αυτό να λέγεται απομίμηση Φέτας Light.
Τί ισχύει στην Ελλάδα
Στην χώρα μας, η ύπαρξη διατροφικής ετικέτας εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό, και σ’ αυτό έχει βοηθήσει ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων, και η εισαγωγή προϊόντων από άλλες χώρες.
Ιδιαίτερα, στα τρόφιμα που μπορούν να προβληθούν ως υγιεινά π.χ. δημητριακά πρωινού, οι εταιρίες δράττονται της ευκαιρίας να κάνουν ισχυρισμούς για την θετική τους επίδραση, και δίνουν «πίνακες διατροφής» εφάμιλους των απαιτήσεων του F.D.A.
