Η αυτοεκτίμηση είναι το πώς νιώθουμε σε σχέση με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και είναι τόσο σημαντική που επηρεάζει άμεσα κι έμμεσα κάθε πτυχή της ζωής μας.
Θεωρίες για την Αυτοεκτίμηση
Αυτοεκτίμηση κατά Robert White
Μια προσωπική διάσταση αναδεικνύει η θεωρία ότι η αυτοεκτίμηση έχει τις ρίζες της στην εμπειρία της επιτυχίας.
Η πρόωρη επιτυχία μας ως μωρά να καλύψουμε τις ανάγκες μας (κλαίγοντας, γκρινιάζοντας, γελώντας, κλπ) εγκαθιδρύεται σταδιακά και αφορά πλέον ένα σύνολο νοητικών, συναισθηματικών και πραξιακών αντιλήψεων για τον εαυτό μας, ώστε μέχρι το στάδιο της λανθάνουσας σεξουαλικότητας (7-12 ετών όπου η προσοχή στρέφεται προς τα έξω, σε γνώσεις και ικανότητες) να έχει αναπτυχθεί πλήρως ένα πλέγμα αυτοεκτίμησης το οποίο δεν χαρίστηκε αλλά κατακτήθηκε από το παιδί.
Θεωρία της Morris Rosenberg
Η Morris Rosenberg ανέδειξε μια άλλη διάσταση όπου ο ρόλος της κοινωνικοποίησης μοιάζει να είναι καταλυτικός.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η αυτοεκτίμηση είναι μια διαδικασία σύγκρισης μεταξύ του «ιδανικού εαυτού» (οι ελπίδες, επιθυμίες και όνειρα που έχουμε για μας) και του «πραγματικού εαυτού» (τι πιστεύουμε ότι είμαστε). Όσο μικρότερο είναι το χάσμα μεταξύ των δύο, τόσο μεγαλύτερη η αυτοεκτίμηση ενός ατόμου.
Αυτοεκτίμηση κατά Diana Baumrind
Η Baumrind ανέπτυξε μια θεωρία με έμφαση στη δυναμική της σχέσης γονιού–παιδί, η οποία έχει επιβεβαιωθεί από πληθώρα ερευνών από την ίδια αλλά και άλλους ερευνητές.
Η θεωρία βασίζεται στο ότι η αυτοεκτίμηση του παιδιού σχετίζεται με το είδος εξουσίας που ασκεί ο γονιός και συνδυάζοντας δύο βασικές παραμέτρους – τις απαιτήσεις του γονιού από το παιδί και την ευαισθησία κι ανταπόκρισή του στο σύνολο των αναγκών του παιδιού (συναισθηματικές, πνευματικές, βιολογικές, κλπ) – προκύπτουν τέσσερεις τύποι συμπεριφοράς γονιών: O δημοκρατικός, που έχει απαιτήσεις από το παιδί αλλά παράλληλα ανταποκρίνεται μ’ ευαισθησία στις ανάγκες του, ο αυταρχικός που έχει απαιτήσεις αλλά όχι ιδιαίτερη ανταπόκριση, ο επιεικής που έχει ανταπόκριση αλλά δεν έχει απαιτήσεις και ο παραμελητικός που δεν έχει ούτε απαιτήσεις ούτε ανταπόκριση.
Οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα παιδιά των δημοκρατικών γονιών είναι πιο αυτάρκη, φιλόδοξα, με αυτοέλεγχο και υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Επιπλέον ευρήματα δείχνουν ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση αγοριών σχετίζεται με αυταρχικότητα του πατέρα και των κοριτσιών με αυταρχικότητα της μητέρας αλλά και ότι η δημοκρατικότητα του πατέρα είναι αμελητέα όταν και η μητέρα δεν είναι δημοκρατική.
Θεωρία του Stanley Coopersmith
Η θεωρία που ανέπτυξε ο Stanley Coopersmith δίνει έμφαση στη μάθηση της αυτοεκτίμησης.
Τα παιδιά μαθαίνουν ότι αξίζουν ως άνθρωποι επειδή: α) οι γονείς τους τα μεταχειρίζονται με αγάπη και β) αντιμετωπίζουν με σεβασμό τον εαυτό τους όταν βλέπουν το ίδιο να κάνουν οι γονείς τους.
Οι γονείς με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο τρωτοί στην πίεση άρα έχουν την τάση να υπεραμύνονται αντί να δίνουν λύσεις και αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε άγχος, ανεπάρκεια ή και ανικανότητα δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Άρα όπως μαθαίνεται η υψηλή αυτοεκτίμηση, και η έλλειψη αυτοεκτίμησης μπορεί να διδαχθεί.
Αυτοεκτίμηση κατά Braden
Ο Braden βλέπει την αυτοεκτίμηση ως θεμελιώδη ψυχολογικό μηχανισμό που προκύπτει ως συνισταμένη της ικανότητας και της αίσθησης προσωπικής αξίας. Είναι η πεποίθηση ότι κάποιος όχι μόνο είναι ικανός να ζει αλλά ότι αξίζει να ζει.
Πώς μπορείτε να ενισχύσετε πρακτικά την αυτοεκτίμηση ενός παιδιού
Η υψηλή αυτοεκτίμηση δεν αφορά μόνο την παρούσα κατάσταση ενός παιδιού.
Συνδέεται άμεσα με την ικανοποίηση και την ευτυχία του σε όλους τους τομείς (υγεία, σχέσεις, επαγγελματική πορεία, κα) και στη μετέπειτα ζωή του. Άρα ως γονείς οφείλουμε να ενισχύσουμε από την πρόωρη ακόμα φάση ανάπτυξης τους την αυτοεκτίμηση των παιδιών μας.
Χαρακτηριστικά γονιών που συνδέονται με υψηλή αυτοεκτίμηση των παιδιών του είναι:
- Άνευ όρων αγάπη κι αποδοχή
- Ενθάρρυνση του παιδιού και ενίσχυση της εικόνας εαυτού του
- Καθορισμός σαφών αλλά και ρεαλιστικών ορίων και προσδοκιών
- Σεβασμός της ατομικότητας
- Διαθεσιμότητα του γονιού στην ανάγκη του παιδιού για επικοινωνία
Τι είδος αυτοεκτίμησης διαθέτουμε;
Οι Veronica & Florencia Andres, στο βιβλίο τους “Confianza Total” αντιπαραθέτουν κάποιους δείκτες του είδους αυτοεκτίμησης που διαθέτει ο καθένας μας.
Θα μπορούσαν οι δείκτες αυτοί να χρησιμοποιηθούν ως ένα πρώτο σημείο αναφοράς και ερέθισμα για περαιτέρω διερεύνηση της αυτοεκτίμησής μας.
| Υψηλή Αυτοεκτίμηση | Χαμηλή Αυτοεκτίμηση |
| Νιώθει εσωτερική γαλήνη | Περιμένει αρνητικά αποτελέσματα |
| Θέτει ρεαλιστικούς προσωπικούς κι επαγγελματικούς στόχους | Προτείνει μη ρεαλιστικούς στόχους |
| Έχει αρμονικές σχέσεις | Έχει ανταγωνιστικές σχέσεις |
| Αναπτύσσει τη φιλία | Τείνει να συγκρίνεται με άλλους |
| Εκφράζεται δημιουργικά | Κατηγορεί τους άλλους |
| Δέχεται όλα τα συναισθήματα | Δεν εκφράζει αυτό που νιώθει |
| Είναι πιο ανεκτικός και συγκαταβατικός | Κάνει τους γύρω του να νιώθουν ένοχοι |
| Είναι αισιόδοξος | Είναι απαισιόδοξος |
