Ξυπνάω το πρωί κάνω τις δουλειές μου τρώω. Πάω γυμναστήριο, τρώω ένα υγιεινό πρωινό και πάω στην δουλειά.
Έχω φροντίσει να πάρω μαζί μου το μεσημεριανό γεύμα και τα ενδιάμεσα και νιώθω τόσο καλά με τον εαυτό μου που έχω μπει σε ένα πρόγραμμα.
Μετά την δουλειά, γυρίζω σπίτι και σχεδόν αυτόματα, σταματάω σε ένα περίπτερο. αγοράζω σοκολάτες και πατατάκια. Πάω σπίτι κάθομαι μπροστά στην τηλεόραση και τα τρώω. Είναι η μόνη ευχαρίστηση που νιώθω μέσα στην μέρα…
Μια αθόρυβη διαταραχή
Η υπεραφαγία είναι μία διαταραχή που υπάρχει στην ζωή πολλών ανθρώπων. Πολλές φορές, χωρίς να το έχουν συνειδητοποιήσει ώστε να βοηθήσουν τον εαυτό τους με την κατάλληλη υποστήριξη.
Δεν γνωρίζουν ότι αυτή η συμπεριφορά είναι στο πλαίσιο μιας διαταραχής. Διαταραχή με πολύ συγκεκριμένα συμπτώματα και πολύ συγκεκριμένο τρόπο αντιμετώπισης που θέλει χρόνο και κατάλληλο υποστηρικτικό πλαίσιο. Οπότε μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο ενοχής και αυτοτιμωρίας.
Κριτήρια αδηφαγικής διαταραχής
Τα κριτήρια της διατροφικής διαταραχής σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία είναι (ΚΕΑΔΔ, Ιωάννα Κοντελέ):
- Επανειλημμένα επεισόδια Υπερφαγίας όπου καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα
- Κατά την διάρκεια αυτών των επεισοδίων υπάρχει μεγάλη αίσθηση απώλειας ελέγχου
- Κατά την διάρκεια των επεισοδίων συμβαίνουν τουλάχιστον τρία από τα ακόλουθα: α)το άτομο τρώει πιο γρήγορα από τον συνηθισμένο ρυθμό, β)το άτομο τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία, γ)το άτομο τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να πεινάει, δ)το άτομο τρώει μόνο του γιατί νιώθει ντροπή και αμηχανία, ε)το άτομο νιώθει αηδία για τον εαυτό του και μεγάλες ενοχές, ζ)υπάρχει έντονη δυσφορία μετά το επεισόδιο Υπερφαγίας
- Τα επεισόδια Υπερφαγίας συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες
- Δεν χρησιμοποιούνται μέθοδοι εκκαθάρισης ή ελέγχου βάρους (εμετός, υπεργυμναστική κλπ) όπως στην Νευρική Βουλιμία
Παρόλο που οι μηχανισμοί της πείνας και του κορεσμού υπάρχουν και λειτουργούν υποδειγματικά σε όλα τα πλάσματα του ζωικού βασιλείου, φαίνεται ότι στον άνθρωπο το σύστημα αυτό έχει διαταραχθεί σημαντικά.
Ενώ λοιπόν στην φύση δεν υπάρχουν παχύσαρκα ζώα γιατί τα περισσότερα καταναλώνουν τροφή μέχρι να αισθανθούν το αίσθημα του κορεσμού, ανεξάρτητα εάν έχουν παραπάνω τροφή στην διάθεση τους, στον άνθρωπο δεν συμβαίνει το ίδιο.
Ο άνθρωπος πολλές φορές θα φάει ανεξάρτητα από το αν πεινάει ή όχι. Tο ίδιο συμβαίνει επίσης και με τα ζώα που κατοικούν μαζί με τον άνθρωπο. Επομένως, πολλές φορές τρώμε όχι γιατί πεινάμε, αλλά για λόγους που επηρεάζονται από την συναισθηματική μας διάθεση.
Τι σημαίνει τρώω φυσιολογικά
Τρώω φυσιολογικά, σημαίνει ότι:
- Τρώω μέχρι να χορτάσω
- Σταματάω όταν νιώσω ότι δεν θέλω άλλο
- Υπάρχει ποικιλία στην διατροφή μου
- Τρώω συχνά γεύματα και δεν αφήνω πολλές ώρες το στομάχι μου άδειο
- Επιτρέπω στον εαυτό μου να φάω μερικές φορές παραπάνω χωρίς να νιώθω τύψεις και ενοχές
- Επιτρέπω στον εαυτό μου να φάει μερικές φορές απλά και μόνο επειδή νιώθω ότι βαριέμαι, περνάω καλά, είμαι λυπημένος
- Δεν με απασχολεί συνέχεια η σκέψη τι θα φάω, πότε θα φάω, πόσο θα φάω
- Νιώθω το αίσθημα της πείνας σταδιακά αρκετή ώρα μετά από το τελευταίο μου γεύμα.
Συναισθηματική πείνα
Από την άλλη πλευρά, η συναισθηματική πείνα δεν είναι σταδιακή, αλλά επείγουσα και ξαφνική.
Συνήθως μας οδηγεί να καταναλώσουμε τροφές τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες ή ζάχαρη. Δεν ικανοποιείται παρά μόνο όταν αρχίσει το στομάχι μας να πονάει.
Τρώμε με λίγα λόγια υπερβολικά, για να καλύψουμε συναισθήματα και καταστάσεις που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. Για τον λόγο αυτό η κατανάλωση της τροφής γίνεται με έναν αυτόματο τρόπο.
Συνήθως όταν συνειδητοποίουμε τι έχουμε καταναλώσει, αισθανόμαστε ενοχές, τύψεις και θυμό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο, που μας καθηλώνει.
Η συναισθηματική πείνα επομένως εξαρτάται από τη ψυχική μας διάθεση. Συμβαίνει όταν η διαχείριση των δυσάρεστων συναισθημάτων (ή ακόμα και των ευχάριστων) αντικαθίσταται από την αγορά ενός πακέτου πατατάκια ή ενός μπωλ παγωτού.
Ποιές όμως είναι οι συναισθηματικές καταστάσεις που μπορεί να μας οδηγούν σε υπερφαγικά επεισόδια;
Καταστάσεις που οδηγούν σε υπερφαγικά επεισόδια
Έλλειψη αυτοφροντίδας
Μία έντονη και απαιτητική καθημερινότητα, πολλές φορές δεν επιτρέπει να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Ιδίως εάν επαναλαμβάνουμε μοτίβα που έχουμε μάθει από την παιδική μας ηλικία, δηλαδή εάν είχαμε γονείς που και οι ίδιοι δεν φρόντιζαν τον εαυτό τους. Οπότε το φαγητό έρχεται να μας φροντίσει και να μας επιβραβεύσει, ειδικά όταν δεν έχουμε άλλες πηγές φροντίδας και ικανοποίησης.
Βαρεμάρα
Οι περισσότεροι άνθρωποι ζούνε πολύ δραστήριες και έντονες ζωές. Όταν ξαφνικά δεν έχουν τι να κάνουν, στρέφονται στο φαγητό για να γεμίσουν το κενό.
Συνήθειες
Συνήθειες που υπήρχαν στην παιδική ηλικία και συνδέονται με την κατανάλωση φαγητού.
Πόσοι απο εμάς δεν είχαμε ακούσει την φράση ως παιδιά “εάν είσαι καλό παιδί, θα φας ένα γλυκό”. Συνεπώς, πολλές φορές μπορεί να χρησιμοποιούμε το φαγητό ως κάποιου είδους επιβράβευση όταν καταφέρνουμε κάτι ή έπειτα από μία κουραστική μέρα.
Κόπωση
Είναι ευκολότερο να κάνουμε ένα υπερφαγικό επεισόδιο όταν είμαστε κουρασμένοι ή και δυσαρεστημένοι από τη δουλειά μας, από την καθημερινότητα μας.
Κοινωνικές επιρροές
Όλοι έχουμε ένα φίλο που μας βάζει σε πειρασμό να παραγγείλουμε πίτσα ή που μας προσκαλεί συνέχεια σε δείπνο ή για ποτό μετά από μια δύσκολη μέρα.
Είναι εύκολο να παραφάμε με την συντροφιά οικογένειας ή φίλων.
Θυμός, η λύπη, η απογοήτευση
Τα συγκεκριμενα είναι συναισθήματα που πολλές φορές δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε.
Επίσης, πολλές φορές δυσκολευόμαστε να τα αναγνωρίσουμε ή να τα ελέγξουμε. Κατά συνέπεια, το φαγητό χρησιμοποιείται για την αλλαγή της διάθεσης, ή για να προσφέρει μία στιγμιαία τελικά απόλαυση που πιστεύουμε ότι θα μας βοηθήσει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε ή να νιώθουμε.
Στρες
Σε μια έρευνα του Αμερικανικού Οργανισμού Ψυχολογίας το 2013, το 27% των ενηλίκων σημειώθηκε πως καταναλώνει τροφή για να διαχειριστεί το στρες.
Η κορτιζόλη θεωρείται η κατεξοχήν ορμόνη του στρες. Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να αυξήσουν την έντονη λαιμαργία και λαχτάρα για γλυκές ή λιπαρές τροφές.
Το στρες επίσης συνδέεται με αυξημένες ορμόνες πείνας, που επίσης συνεισφέρουν στην έντονη επιθυμία για ανθυγιεινές τροφές.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε τα υπερφαγικά επεισόδια, να τα αντιμετωπίσουμε και να τα ξεπεράσουμε;
Είναι πολύ σημαντικό καταρχήν το άτομο να αναγνωρίσει και να αντιληφθεί την διαταραχή του.
Αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να πάρει χρόνο καθώς δεν είναι εύκολο να έρθει κανείς αντιμέτωπος με την δυσκολία του και να πάρει την απόφαση να την αντιμετωπίσει.
Το επόμενο βήμα είναι να αναζητήσει βοήθεια. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι διατροφικές διαταραχές για να μπορέσουν να θεραπευτούν, χρειάζονται ένα σύνολο παρεμβάσεων που αφορούν στην διατροφή, το ψυχολογικό κομμάτι και το σωματικό.
Επομένως, με την υποστήριξη καταρχήν ενός Διατροφολόγου θα μπορέσει κανείς να κάνει αλλαγές στον τρόπο που τρέφεται και να εκπαιδευτεί σε στρατηγικές διαχείρισης κρίσεων και υποτροπών.
Παράλληλα, η σωματική άσκηση λειτουργεί υποστηρικτικά στην προσπάθεια διαχείρισης της υπερφαγίας, ενώ η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να αντιληφθεί το άτομο ποιες είναι οι καταστάσεις, οι σκέψεις και τα συναισθήματα που δημιουργούν ανισορροπία καθώς και να αναγνωρίσει το υπόβαθρο τους.
