Σαν τοξικό, χαρακτηρίζουμε εκείνο το άτομο, του οποίου ο κόσμος περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από το εγώ του.
Οι άνθρωποι αυτοί, όχι μόνο δεν έχουν να προσφέρουν κάτι στις σχέσεις τους, αλλά αντίθετα απορροφούν την ενέργεια τόσο των ατόμων με τα οποία σχετίζονται, όσο και του ευρύτερου περιβάλλοντος τους.
Ένα πολύ συχνό λάθος, είναι να θεωρούμε ότι η τοξικότητα αφορά αποκλειστικά και μόνο τις ερωτικές σχέσεις. Αντίθετα, είναι μια κατάσταση που την συναντούμε σε όλους τους τύπους σχέσεων.
Τύποι τοξικών ανθρώπων
Περισσότερο εύκολα αναγνωρίσιμοι τύποι τοξικών ανθρώπων είναι οι κουτσομπόληδες. Οι συγκεκριμένοι, απλά τρέφονται από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στον περίγυρο τους.
Επίσης, τα θύματα, που απεκδύονται κάθε προσωπική ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στη ζωή τους, οι ζηλιάρηδες, που πάντα έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στις υπέροχες ζωές των άλλων, μειώνοντας σταθερά τη δική τους.
Τέλος, οι αρνητικοί άνθρωποι, που επιβάλλουν την ανησυχία και το φόβο τους όπου και αν βρεθούν.
Οι χειριστικοί άνθρωποι
Θα ήθελα όμως να αναφερθώ ιδιαίτερα σε μια ξεχωριστή κατηγορία τοξικών ατόμων, εκείνη των χειριστικών. Και αυτό γιατί η συναισθηματική χειραγώγηση είναι μια κατεξοχήν κακοποιητική συμπεριφορά.
Μόνο και μόνο, επειδή δεν τραυματίζεται κάποιος σωματικά, δεν σημαίνει ότι η συναισθηματική χειραγώγηση δεν είναι κακοποιητική. Ο πνευματικός τραυματισμός ενός ανθρώπου είναι εξίσου σημαντικός.
Οι άνθρωποι που αρέσκονται να χειραγωγούν τους άλλους, είναι συναισθηματικά ανασφαλείς. Αγαπούν τον έλεγχο που ασκούν στην προσπάθειά τους να κρύψουν τις προσωπικές τους αδυναμίες. Τρέφονται από αυτό και οι τρόποι τους είναι σπάνια άμεσοι.
Τα πλέον συνηθισμένα παιχνίδια μυαλού που χρησιμοποιούν είναι η περιστασιακή αποδοχή, η μεταμφιεσμένη αποδοκιμασία, η ενοχή, η κριτική και η ντροπή, η παραποίηση της πραγματικότητας, η σιωπή, τα ξεσπάσματα.
Όλα αυτά μπορεί να είναι φανερά σε κάποιο τρίτο πρόσωπο. Για το άτομο που έχει επενδύσει συναισθηματικά σε αυτούς όμως, τα πάντα είναι περίπλοκα και πολυεπίπεδα.
Το άτομο που χειραγωγείται
Ένα άτομο που χειραγωγείται μπαίνει συχνά στη διαδικασία να εκλογικεύει τις πράξεις του ατόμου που τον/την χειραγωγεί, και να τις κάνει να φαίνονται απόλυτα δικαιολογημένες.
Ταυτόχρονα, νιώθει ένα διαρκές αίσθημα κινδύνου. Ο φόβος ενός αναίτιου και ξαφνικού ξεσπάσματος καραδοκεί πάντα. Δεν μπορεί να είναι ποτέ σίγουρο αν το χειριστικό άτομο είναι θυμωμένο μαζί του. Και ποτέ δεν ξέρει που ακριβώς βρίσκεται μαζί του.
Σταδιακά, σε μια προσπάθεια να αποφύγει τη σύγκρουση, μετατρέπεται σε ένα άβουλο πλάσμα, που το χειριστικό άτομο χρησιμοποιεί για να εκπληρώσει τις επιθυμίες του.
Αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι το άτομο που χειραγωγείται να νιώθει ανεπαρκές και η αυτοεκτίμηση του να συρρικνώνεται μέρα τη μέρα.
Σίγουρα δεν είναι ευτυχισμένο σε αυτή τη σχέση, αλλά φτάνει να πιστεύει ότι δεν αξίζει την ευτυχία και έτσι δεν θέλει να καταστρέψει τη σχέση γιατί τελικά, μπορεί να είναι και ό,τι καλύτερο του έτυχε.
Με μια φράση, ένα σημάδι ότι σε χειρίζονται συναισθηματικά σε μία σχέση είναι αν η χαρά της σχέσης, έχει μετατραπεί σε φόβο και αγωνία μη την χάσεις.
Υπάρχει ελπίδα
Η κατάσταση ωστόσο δεν είναι ανέλπιδη. Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπίσει κανείς αυτόν που τον χειραγωγεί.
Η πλειονότητα έχει να κάνει με την αμεσότητα, την μη αποφυγή της σύγκρουσης, και με το να είναι κανείς πολύ ειλικρινής με τον εαυτό του, τα συναισθήματα του και την αντίληψή του.
Χρειάζεται να σταματήσει αυτή η ατελείωτη προσπάθεια να βρίσκει κανείς δικαιολογίες τόσο για αυτόν που τον χειραγωγεί, όσο και για τον ίδιο του τον εαυτό που το ανέχεται.
Επίσης, είναι ζωτικής σημασίας, το άτομο που χειραγωγείται να αρχίσει να θέτει τα όρια του πριν συμβεί κάτι και να ξεκαθαρίσει τις κόκκινες γραμμές του. Και αυτό γιατί αν προσπαθεί να βάλει όρια κατά τη διάρκεια ή μετά από ένα γεγονός, είναι βέβαιο πως τα όρια αυτά θα διαστρεβλωθούν από τη συναισθηματική επένδυση που έχει κάνει στο άτομο που τον/την χειραγωγεί.
Επιπλέον, κάτι άλλο που είναι πολύ βοηθητικό είναι να αρχίσει να δέχεται μόνο άμεσες απαντήσεις. Να μην επιτρέπει στο χειριστικό άτομο να ξεφεύγει σε άσχετα θέματα, ανακλώντας και αποφεύγοντας συστηματικά να πάρει την οποιαδήποτε ευθύνη.
Τέλος, μην ξεχνάμε ότι οι συναισθηματικά χειριστικοί άνθρωποι κινούνται από την ανάγκη να κρύβουν τις ανασφάλειες τους. Ο χειρότερος φόβος τους είναι η έκθεση. Σπάζοντας λοιπόν τη σιωπή, που συνήθως σκεπάζει αυτές τις σχέσεις αλλάζει άμεσα η υπάρχουσα νοσηρή ισορροπία.
Χωρίς την αποφασιστικότητα του ατόμου που χειραγωγείται να αλλάξει τα πράγματα και να κάνει διορθωτικές κινήσεις, η χειριστική σχέση θα κρατήσει τον χαρακτήρα της.
Στο κάτω κάτω, γιατί ο χειριστικός να θέλει να αλλάξει ένα σκηνικό που τον τρέφει απόλυτα; Αν δεν είμαι για μένα, ποιος θα είναι για μένα; Και όντας μόνο για τον εαυτό μου, τι είμαι;
Αν όχι τώρα, πότε;
Rabbi Hillel
