Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι μια από τις πιο συχνές διαταραχές μιας κύησης.
Το 18% των κυήσεων μπορεί να επηρεαστεί από το σακχαρώδη διαβήτη κύησης και μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο.
Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης (ΣΔΚ) είναι διαταραγμένος μεταβολισμός της γλυκόζης, δηλαδή υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ο οποίος αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συνήθως, εμφανίζεται κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και εξαφανίζεται μετά τον τοκετό.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για το σακχαρώδη διαβήτη κύησης;
Τα δεδομένα δείχνουν ότι η αύξηση του σακχαρώδους διαβήτη κύησης συνδέονται με τα υψηλά ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας παγκοσμίως.
Μάλιστα, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων γυναικών που ξεκινούν μια εγκυμοσύνη, έχοντας ήδη σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2), ο οποίος δεν έχει διαγνωστεί. Σε γυναίκες που κάνουν προγεννητικό έλεγχο είναι σημαντικό να εξεταστούν για την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 εφόσον έχουν παράγοντες κινδύνου. Γενικά, κάθε γυναίκα μπορεί να αναπτύξει ΣΔΚ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ωστόσο είναι πιο πιθανό αν:
- ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) της είναι πάνω από 30kg/m2
- σε προηγούμενη εγκυμοσύνη της το νεογνό ζύγιζε ≥ 4,5kg
- υπήρξε ΣΔΚ σε προηγούμενη εγκυμοσύνη της
- τουλάχιστον ένα γονέας ή κάποιο από τα αδέλφια της είχε ΣΔ2
Πώς διαγιγνώσκεται ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Αρχικά, κατά την πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο, είναι σημαντικό να καταγραφούν αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ΣΔΚ.
Η διαγνωστική εξέταση για το ΣΔΚ ονομάζεται δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (OGTT). Ουσιαστικά, πραγματοποιείται λήψη αίματος το πρωί εφόσον έχει προηγηθεί νηστεία για 8-10 ώρες. Στη συνέχεια, χρειάζεται να καταναλωθεί ένα ρόφημα με γλυκόζη. Σε προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα, πραγματοποιείται επαναληπτική αιμοληψία (αυτό θα το καθορίζει ο γιατρός).
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η καμπύλη της γλυκόζης και μπορούμε να καταλάβουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Η εξέταση πραγματοποιείται μεταξύ 24 και 28 εβδομάδας κύησης. Ο ΣΔΚ διαγιγνώσκεται αν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω κριτήρια ικανοποιούνται:
• Επίπεδα γλυκόζης νηστείας: 92-125 mg/dl
• Επίπεδα γλυκόζης μετά από 2 ώρες: 153-199 mg/dl
Ποιες είναι οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Οι επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν από τον ΣΔΚ αφορούν το μωρό τόσο στην εμβρυακή όσο και στη νεογνική ηλικία. Πολύ συχνό αποτέλεσμα του ΣΔΚ είναι το υψηλό βάρος γέννησης, νεογνική υπογλυκαιμία, υπέρβαρο κατά τη νεογνική ηλικία με υψηλό ποσοστό λίπους, ίκτερος καθώς και υψηλά ποσοστά πιθανότητας εμφάνισης παχυσαρκίας στη μετέπειτα ζωή.
Σχετικά με τις επιπλοκές στην μητέρα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για προεκλαμψία, μεγάλη πιθανότητα για καισαρική τομή καθώς και για περινεϊκό τραύμα. Τέλος, μια γυναίκα που θα εμφανίσει ΣΔΚ έχει αυξημένο, συγκεκριμένα 7πλάσιο, κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τα επόμενα χρόνια μετά τη συγκεκριμένη κύηση. Ενώ, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, υπάρχει υψηλός κίνδυνος να εμφανίσει ξανά ΣΔΚ σε μια επόμενη εγκυμοσύνη.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Αρχικά είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι τιμές του σακχάρου στο αίμα τακτικά στο σπίτι με το ειδικό μηχάνημα – μετρητή. Είναι πολύ εύκολο μετά από μια σύντομη εκπαίδευση από το γιατρό ή τον φαρμακοποιό.
Τα δεδομένα για την αντιμετώπιση του ΣΔΚ είναι η διατροφική θεραπεία και η σωματική άσκηση σε συνδυασμό με χορήγηση ινσουλίνης ή/και αντιδιαβητικών φαρμάκων σε περίπτωση που είναι αναγκαίο. Περίπου των 70% των εγκύων αντιμετωπίζουν το ΣΔΚ αποτελεσματικά με τη διατροφική θεραπεία και με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες.
Διαβήτης κύησης: Τα βασικά σημεία της διατροφής και άσκησης
Κάνε συχνά γεύματα μες στην ημέρα! 3 βασικά γεύματα (πρωινό – μεσημεριανό – βραδινό) και 2-3 ενδιάμεσα σνακ.
Κατανάλωσε αμυλούχα και χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη τρόφιμα, όπως ζυμαρικά ολικής άλεσης, καστανό ρύζι, όσπρια, ψωμί ολικής άλεσης και προϊόντα από βρώμη. Επίσης, κατανάλωσε ποικιλία από φρούτα και λαχανικά! Μην ξεχνάς ότι χρειάζεσαι τουλάχιστον 5 μερίδες ημερησίως. Μια μερίδα μπορεί να είναι 1 φρούτο πχ μήλο, αχλάδι, πορτοκάλι, ροδάκινο ή 1 φλιτζάνι ωμών λαχανικών πχ μαρούλι, ρόκα, σπανάκι ή 1 ντομάτα, 1 αγγούρι κλπ.
Περιόρισε τα τρόφιμα με ζάχαρη! Δεν χρειάζεται να απαγορεύσεις εντελώς τη ζάχαρη από τη διατροφή σου. Ωστόσο, μπορείς να αντικαταστήσεις τα γλυκά του ζαχαροπλαστείου ή του φούρνου κτλ με πιο υγιεινές και θρεπτικές επιλογές γλυκών με βάση τα φρούτα και τους ξηρούς καρπούς.
Απέφυγε τα σακχαρούχα ροφήματα, όπως αναψυκτικά, έτοιμους χυμούς κα. Μπορείς να τα αντικαταστήσεις με ροφήματα βοτάνων ή με smoothies. Κατανάλωσε επαρκή ποσότητα πρωτεϊνών, από ψάρι, γαλακτοκομικά, όσπρια κλπ.
Διαβήτης κύησης και άσκηση
Η σωματική άσκηση βοηθά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
150 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση την εβδομάδα, πχ έντονο περπάτημα και 2 φορές ασκήσεις ενδυνάμωσης. Καλό θα είναι να απευθυνθείς σε κάποιο γυμναστή εξειδικευμένο στην άσκηση κατά την εγκυμοσύνη.
Τι είναι η διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη;
Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένας δείκτης κατηγοριοποίησης των τροφίμων με βάση την απόκριση των επιπέδων γλυκόζης μετά την πρόσληψη υδατανθράκων. Σε μια κλίμακα από το 0 έως το 100, όπου οι υψηλότερες τιμές σημαίνουν μεγαλύτερη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα έπειτα από την κατανάλωση του τρόφιμου.
Χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη τρόφιμα με υδατάνθρακες είναι τα προϊόντα ολικής άλεσης, η γλυκοπατάτα, η κινόα, τα όσπρια, το μήλο, το αχλάδι, το πορτοκάλι, τα δαμάσκηνα, το ροδάκινο, τα βερίκοκα κα. Από την άλλη πλευρά, υψηλού γλυκαιμικού δείκτη είναι το λευκό ρύζι, το λευκό ψωμί, η πατάτα, η ώριμη μπανάνα, το καρπούζι κα.
Μια διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη μπορεί να βελτιώσει τον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης, να βελτιώσει τη χρήση της ινσουλίνης στη μητέρα αλλά και να μειώσει το βάρος γέννησης του νεογνού. Πολλοί διεθνείς οργανισμοί προτείνουν την αντικατάσταση τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη με τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη ως μέρος της διατροφικής διαχείρισης του ΣΔΚ.
Διαβήτης κύησης και συμπεράσματα
Ίσως η διάγνωση του ΣΔΚ να εγείρει φόβο και άγχος για τη μητέρα και για το μωρό της.
Ωστόσο, φαίνεται ότι η διαχείρισή του είναι εφικτή με ένα συνδυασμό αλλαγών στην διατροφή αλλά και στην καθημερινότητα της μέλλουσας μητέρας. Θυμηθείτε ότι η στενή συνεργασία με το γυναικολόγο και το διαιτολόγο της είναι κλειδί για μια επιτυχημένη διαχείριση του ΣΔΚ!
Βιβλιογραφία
- Mack LR, Tomich PG. Gestational Diabetes: Diagnosis, Classification, and Clinical Care. Obstet Gynecol Clin North Am. 2017 Jun;44(2):207-217. doi: 10.1016/j.ogc.2017.02.002. PMID: 28499531
- Mahajan A, Donovan LE, Vallee R, Yamamoto JM. Evidenced-Based Nutrition for Gestational Diabetes Mellitus. Curr Diab Rep. 2019 Aug 31;19(10):94. doi: 10.1007/s11892-019-1208-4. PMID: 31473839
- NHS Gestational Diabetes Gestational diabetes – NHS (www.nhs.uk)
- WHO Diagnostic criteria and classification of hyperglycaemia first detected in pregnancy, Diagnostic criteria and classification of hyperglycaemia first detected in pregnancy (who.int)
