Όπως υποδεικνύουν πολλά στοιχεία και αποτελέσματα ερευνών, τις τελευταίες δεκαετίες ο τύπος της διατροφής συνδέεται σε σημαντικό βαθμό με την υγεία. Ειδικότερα, με διάφορες χρόνιες παθήσεις όπως τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος.
Η μελέτη της σχέσης της διατροφής με τις καρκινογενέσεις βρίσκεται σε εξέλιξη
Μέχρι σήμερα έχει διαπιστωθεί η σχέση υψηλής κατανάλωσης ζωικών λιπών αλλά και η υψηλότερη από την αναγκαία κατανάλωση θερμίδων με τους καρκίνους:
- στήθους
- παχέος εντέρου
- προστάτη
- ενδομητρίου
- ωοθηκών
- παγκρέατος
Ταυτόχρονα, έχουν μελετηθεί και οι ευεργετικές επιδράσεις που φαίνεται ότι έχουν κάποια συστατικά τροφίμων που κατά τα φαινόμενα έχουν προστατευτική δράση απέναντι στην ανάπτυξη κακοηθειών.
Ενδιαφέρον σ αυτό το πεδίο παρουσιάζουν οι μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που έχουν ως υποκείμενο της έρευνας πληθυσμούς μεταναστών που έρχονται στις δυτικές χώρες από άλλες περιοχές του πλανήτη.
Για παράδειγμα, οι Ιταλίδες μετανάστριες στην Αυστραλία που ακολούθησαν την τοπική κουζίνα που είναι πιο πλούσια σε λίπος από τη μεσογειακή, εμφάνισαν διπλάσια ποσοστά καρκίνου του μαστού μέσα σε 17 χρόνια.
Το ίδιο παρατηρήθηκε και σε Ιάπωνες, Κινέζους και Φιλιππινέζους που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ.
Οι μελέτες αυτές επίσης ανέδειξαν τη σημασία του είδους του λίπους που καταναλώνεται. Έτσι, στις χώρες όπου το λίπος προέρχεται κατά κύριο λόγο από ψάρια παρατηρούνται χαμηλά ποσοστά καρκίνου.
Επιδημιολογικά δεδομένα
Ενδιαφέροντα είναι και τα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Σύμφωνα με αυτά, τα άτομα που κατανάλωναν σε καθημερινή βάση κόκκινο κρέας διέτρεχαν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου σε σχέση με τα άτομα που κατανάλωναν κόκκινο κρέας 1 φορά το μήνα.
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως ο βαθμός στον οποίο τα λίπη είναι κορεσμένα αλλά και το μήκος της αλυσίδας των οξέων που περιέχει στη σύστασή του το λίπος που καταναλώνεται διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καρκινογένεση αλλά και στην προστασία του οργανισμού από τον καρκίνο. Έτσι, ενώ τα κορεσμένα λίπη παρουσιάζουν καρκινογόνο επίδραση αντίστροφα το ελαιόλαδο και τα λιπαρά οξέα των ψαριών παρουσιάζουν προστατευτική δράση απέναντι στον καρκίνο.
Μεσογειακή διατροφή
Η μεσογειακή διατροφή συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά καρκινογενέσεων. Και επειδή το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η κατανάλωση ελαιόλαδου, οι έρευνες στράφηκαν στο μηχανισμό δράσης του. Αυτές έδειξαν ότι το ελαϊκό οξύ που περιέχεται στο ελαιόλαδο προάγει την κυτταρική απόπτωση. Επιδρά επίσης στον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων κάποιων μορφών καρκίνου.
Επίσης, διάφορες ομάδες φαινολών που περιέχονται στο ελαιόλαδο φαίνεται ότι ασκούν αντιοξειδωτική και προστατευτική δράση. Σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι διαδραματίζει και το σκουαλένιο. Η δράση του είναι εντονότερη όταν καταναλώνεται ωμό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο.
Οι φυτικές ίνες είναι ενδογενή στοιχεία των φυτών και διακρίνονται σε διαλυτές και αδιάλυτες. Έχουν συνδεθεί από τη διεθνή βιβλιογραφία με προστατευτική δράση τόσο στον καρκίνο του παχέος εντέρου όσο και στον καρκίνο του μαστού. Φαίνεται πως ασκούν την προληπτική τους δράση ως προς την καρκινογένεση με τους παρακάτω τρόπους:
- Με την αραίωση της συγκέντρωσης των καρκινογόνων ουσιών στο παχύ έντερο
- Με την μεταβολή της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου
- Με την πρόκληση δομικών και λειτουργικών μεταβολών στα κύτταρα του βλεννογόνου
- Μέσω της αναστολής της παραγωγής βουτυρικού οξέος
- Μέσω της τροποποίησης του μεταβολισμού των χολικών οξέων
- Μέσω της μείωσης του ph των κοπράνων
- Μέσω της επιτάχυνσης της διάρκειας διέλευσης των κοπράνων στον εντερικό αυλό
Σε κλινική έρευνα που έγινε από το National Cancer Institute στις ΗΠΑ σε άτομα με οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση και που διήρκεσε 4 χρόνια βρέθηκε ότι ο αριθμός και το μέγεθος των πολυπόδων μειώθηκαν σ αυτούς που λάμβαναν 22,5gr ινών σιταριού την ημέρα συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου.
Η κατανάλωση αλκοόλ έχει συνδεθεί με το καρκίνο του:
- στόματος
- φάρυγγα
- οισοφάγου
- λάρυγγα
- ορθού
- ήπατος
- παγκρέατος
- μαστού στις γυναίκες
Σχέση τροφής με την υγεία
Το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας τις τελευταίες δεκαετίες έχει στραφεί προς τη διερεύνηση των δυνατοτήτων ορισμένων μικροστοιχείων των τροφών ως προς την προαγωγή της υγείας των πληθυσμών.
Ορισμένα από αυτά φαίνεται να έχουν ανασταλτική δράση ως προς την δημιουργία και ανάπτυξη κακοηθειών. Τέτοιες ουσίες είναι τα αντιοξειδωτικά των λαχανικών και των φρούτων καθώς και οι φυτοστερόλες και ισοφλαβόνες που υπάρχουν σε καρπούς όπως η σόγια.
Άλλες τέτοιες ουσίες που παρουσιάζουν αντικαρκινική δράση είναι τα οργανοθειϊκά και τα οργανοσεληνικά παράγωγα. Αυτά περιέχονται στο σκόρδο. Άλλες ουσίες με αντικαρκινική δράση είναι τα οργανοσουλφιδικά παράγωγα τα οποία υπάρχουν στα λαχανικά Brassica όπως:
- μπρόκολο
- λάχανο
- κουνουπίδι
- λαχανάκια Βρυξελλών
Τα καροτενοειδή επίσης είναι μια ομάδα που απαρτίζεται από 40 ουσίες οι οποίες παρουσιάζουν αντικαρκινική δράση. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι η β-καρωτίνη, η λυκοπένη και οι ξανθίνες. Τρόφιμο που περιλαμβάνει τέτοιες ουσίες είναι η ντομάτα.
Τα φαινολικά παράγωγα είναι μικροστοιχεία που υπάρχουν σε σχεδόν όλα τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Τροφή πολύ πλούσια σ αυτά τα στοιχεία είναι τα σταφύλια. Οι πολυφαινόλες ανήκουν επίσης στην κατηγορία αυτή με γνωστότερη την κατεχίνη που βρίσκεται κυρίως στο πράσινο τσάι.
Μια άλλη ομάδα ουσιών με προστατευτική δράση είναι τα μονοτερπένια με γνωστότερη ουσία την d-λιμονίνη που βρίσκεται στα εσπεριδοειδή. Τα λαχανικά με σταυρωτά φύλλα επίσης (μπρόκολα-κουνουπίδια κτλ) περιέχουν 3 μεγάλες ομάδες ουσιών που ανήκουν στα ισοθειοκυανικά και τις ινδόλες και λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την ανάπτυξη καρκινικών όγκων.
Μια τελευταία κατηγορία μικροστοιχείων με αντικαρκινική δράση είναι οι αναστολείς των πρωτεασών που βρίσκονται στα παράγωγα της σόγιας.
Ανακεφαλαιώνοντας
Το σωστό βάρος, η καθημερινή άσκηση και η υιοθέτηση του μεσογειακού τρόπου διατροφής είναι η καλύτερη ασπίδα προστασίας απέναντι στον καρκίνο.
