Το Πάσχα για εμάς τους Έλληνες έχει, πέραν της βαθιάς του πνευματικής σημασίας, μία ψυχολογική ιδιαιτερότητα. Αφορά στην εσωτερική μας πάλη με την απώλεια και τη δημιουργικότητα.
Μέσα από την εβδομάδα των Παθών επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει μία διαδικασία πένθους με διάρκεια αλλά και τέλος, που οδηγεί σε ένα καινούριο ξεκίνημα. Τις ημέρες του Πάσχα η εκκλησία μας προτρέπει να χαμηλώσουμε τους ρυθμούς στην καθημερινότητά μας. Να σκεφτούμε και να αφήσουμε να εκτυλιχθεί μέσα μας το θείο δράμα και να παρακολουθήσουμε νοερά το μονοπάτι του Θεανθρώπου που συναντά τις πιο σκληρές ψυχολογικές καταστάσεις: την αδικία, την απόρριψη, την έλλειψη κατανόησης, τη μοναξιά, την προδοσία, την καταδίκη, τον πόνο.
Τα έχουμε βιώσει και εμείς
Όλοι μας έχουμε κατά καιρούς βιώσει με τον ένα ή τον άλλον τρόπο την παγωμένη λαβή στην καρδιά τέτοιων έντονων αρνητικών συναισθημάτων. Μπορούμε, επομένως, όλοι συμπάσχουμε με τα δικά Του πάθη.
Η διαδικασία στην οποία μπαίνουμε – και καθώς ξεκινά η διαδικασία των Χαιρετισμών – έχει διάρκεια. Δεν είναι απλώς μία χρονική στιγμή στην οποία καλούμαστε να συμμετάσχουμε. Η διάρκεια αυτή μας δίνει το χρόνο να επεξεργαστούμε αργά και βαθιά μέσα μας απώλειες που έχουμε βιώσει και να επιτρέψουμε στη διαδικασία του πένθους να ξεκινήσει.
Αυτός που βαδίζει προς το θάνατο (την απόλυτη απώλεια) δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι, αλλά ένας άλλος στη θέση μας. Η «απόσταση» αυτή (όχι εγώ, ένας σημαντικός Άλλος) μας φέρνει συναισθηματικά κοντά στον πόνο που ενέχεται. Ταυτόχρονα όμως μας δίνει αρκετή απόσταση, ώστε να έχουμε καλύτερο έλεγχο πάνω σε αυτόν. Συμμετέχουμε συλλογικά στο πένθος αυτό, όλοι οι πιστοί, όλη η Ελλάδα. Τόσο όσοι είναι εδώ, όσο και αυτοί που βρίσκονται μακριά.
Ένας συλλογικός πόνος
Το άνοιγμα στην απώλεια και η βίωση του πένθους δεν είναι υπόθεση ατομική, μοιράζεται.
Ο πόνος που είναι συλλογικός πέφτει λιγότερο βαρύς στους ώμους του καθενός μας. Καθώς συμπάσχουμε, έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε να φροντίζουμε και τον εαυτό μας αλλά και τον άλλον που επίσης πονά. Έτσι δεν κατακλυζόμαστε από τον πόνο, αλλά παραμένουμε ενεργοί και δυνατοί.
Παράλληλα, ξεκινώντας τη νηστεία των ημερών, αφαιρούμε από το καθημερινό μας πρόγραμμα διάφορες τροφές. Έτσι όπως κάνουμε και όταν βιώνουμε πραγματικό (και όχι συμβολικό) σωματικό και ψυχικό πόνο. Το σώμα «βιώνει» και αυτό την απώλεια και συνοδεύει την ψυχή και τη σκέψη στην αίσθηση της έλλειψης.
Η μέρα που όλα τελειώνουν
Την Εβδομάδα των Παθών ξεκινά να εκτυλίσσεται το θείο δράμα βαθαίνοντας σταδιακά, καταλήγοντας στην κορύφωση του πόνου. Τον σωματικό θάνατο που αποτελεί και τον πιο πρωτόγονο και μύχιο φόβο μας.
Το Μεγάλο Σάββατο είναι η μέρα που φαινομενικά «όλα έχουν τελειώσει». Το σώμα πέθανε, η ταφή του ολοκληρώθηκε. Ωστόσο, η διαδικασία του πένθους μας δεν φτάνει σε ένα οριστικό και αμετάκλητο τέλος, όπου μαζί με το κλείσιμο του θείου σώματος στον τάφο, να κλείσει και να σφραγιστεί και το συναίσθημα.
Η ελπίδα ξαναγεννιέται
Με το χαρμόσυνο νέο της Ανάληψης του Κυρίου, που σύντομα έρχεται, το συναίσθημα ξανανοίγει, γιατί δεν ανήκει σε τάφους.
Η ελπίδα ξαναγεννιέται, η κάθαρση έρχεται με την κατανόηση του ότι κάθε τέλος φέρνει μια καινούρια αρχή, ένα νέο ξεκίνημα. Η ζωή «πατώντας στο θάνατο» συνεχίζει. Και εμείς μαζευόμαστε με τους πιο αγαπημένους μας και γιορτάζουμε τη νίκη της ζωής. Τρώμε πλούσιες τροφές, ευφραινόμαστε, γελάμε, χορεύουμε, συμμετέχοντας ψυχή τε και σώματι στην επιβεβαίωση της νίκης αυτής.
Στις επόμενες μέρες ξαναγυρίζουμε στους καθημερινούς ρυθμούς μας, στις έγνοιες μας, στους στόχους μας. Φαινομενικά είναι μία απλή επιστροφή. Σε βαθύ ψυχολογικό επίπεδο όμως, έχουμε αλλάξει. Έχουμε ολοκληρώσει επιτυχώς ένα πένθος, αφήσαμε δυσάρεστα συναισθήματα να πλανώνται μέσα μας και γύρω μας για ένα χρονικό διάστημα, νιώσαμε την έλλειψη στο σώμα μας, μοιραστήκαμε στιγμές εσωτερικής ησυχίας και περισυλλογής με πολλούς άλλους.
Μετά, νιώσαμε το άνοιγμα ψυχής που συμβαίνει όταν το πένθος ολοκληρώνεται και βγήκαμε από αυτό νικητές και ενδυναμωμένοι. Όπως οι αρχαίοι μας πρόγονοι έφευγαν μετά από τη θέαση μιας τραγωδίας έχοντας βιώσει κάθαρση και ανάταση ψυχής, έτσι και εμείς παίρνουμε από το Πάσχα μια βαθιά αίσθηση κάθαρσης, μία επιτυχή επιστροφή από ένα δύσκολο ταξίδι που τελείωσε με εμάς δυνατούς.
Η θρησκεία μας μας ετοιμάζει να επιστρέψουμε στην καθημερινότητά μας με αναπτερωμένο ηθικό, με την αίσθηση της νίκης πάνω στις αντιξοότητες. Έχοντας πάρει για αρκετές μέρες μία απόσταση από τα προβλήματά μας, θα επιστρέψουμε μαχητικά και με νέες ιδέες για την επίλυσή τους και για το σχεδιασμό μιας δημιουργικής και όμορφης ζωής.
