Τι είναι η σουκραλόζη;
Η σουκραλόζη είναι ένα τεχνητό, μη θερμιδογόνο γλυκαντικό που παράγεται συνθετικά από τη σακχαρόζη μέσω της αντικατάστασης τριών υδροξυλομάδων με άτομα χλωρίου, κάτι που την καθιστά περίπου 600 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, χωρίς να προσφέρει θερμίδες στον οργανισμό. Είναι ευρέως διαδεδομένη στη σύγχρονη διατροφή. Βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα και ποτά με την ένδειξη “χωρίς ζάχαρη” ή “light”, όπως αναψυκτικά διαίτης, επιδόρπια, γλυκά, σάλτσες, καθώς και σε επιτραπέζια γλυκαντικά τύπου Splenda. Η θερμιδική της αξία είναι πρακτικά μηδενική, επειδή δεν μεταβολίζεται από τον ανθρώπινο οργανισμό, και αυτό την καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλή σε δίαιτες χαμηλών θερμίδων ή χαμηλών υδατανθράκων. Παρότι έχει εγκριθεί από πολλούς επίσημους φορείς ως ασφαλής, η μακροχρόνια κατανάλωσή της έχει προκαλέσει επιστημονικές ανησυχίες αναφορικά με πιθανές μεταβολικές επιδράσεις, όπως αλλοιώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου και μεταβολικές δυσλειτουργίες, γεγονός που συνεχίζει να ερευνάται ενεργά.
Εφαρμογές στη βιομηχανία τροφίμων
- Ποτά
Χρησιμοποιείται ευρέως σε ποτά όπως αναψυκτικά, αρωματισμένα νερά, ενεργειακά ποτά, τσάγια και χυμούς. Η συνήθης δόση κυμαίνεται μεταξύ 100 και 250 mg ανά κιλό. Περίπου 130–160 γραμμάρια ανά τόνο, ώστε να επιτευχθεί γλυκύτητα αντίστοιχη με εκείνη της σακχαρόζης σε συγκέντρωση 8–10%.
Επιπλέον, συναντάται και σε αλκοολούχα ή θρεπτικά/λειτουργικά ποτά. Εκεί συμβάλλει στην εξισορρόπηση πικρών γεύσεων (π.χ. από βιταμίνες), χωρίς να αλλοιώνει τη διαύγεια ή τη γεύση του προϊόντος. Παράλληλα, διατηρεί τη σταθερότητά του κατά την αποστείρωση και την αποθήκευση.
- Σνακ
Συχνά χρησιμοποιείται σε κέικ, μπισκότα, γλυκά, ψωμιά και γεμίσεις σε ποσότητες περίπου 150–250 mg ανά κιλό. Διατηρεί τη γλυκύτητά του στις θερμοκρασίες ψησίματος και δεν επηρεάζει τη δράση της μαγιάς όταν το pH είναι πάνω από 3
- Γαλακτοκομικά
Συνήθως προστίθεται σε γάλα, γιαούρτι, ζυμωμένα γαλακτοκομικά και πρωτεϊνικά ροφήματα με πρόσθετη γεύση (π.χ. Βανίλια, φράουλα) σε ποσότητες περίπου 60–200 mg ανά κιλό. Παραμένει σταθερό κατά την παστερίωση ή την επεξεργασία UHT και δεν επηρεάζει τη διαδικασία ζύμωσης.
Οφέλη σουκραλόζης
- Μηδενικές θερμίδες
Η σουκραλόζη δεν μεταβολίζεται σχεδόν καθόλου από τον οργανισμό, το οποίο σημαίνει ότι δεν παρέχει θερμίδες. - Εξαιρετική γλυκαντική ικανότητα
Είναι περίπου 600 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Επιτρέπει τη χρήση πολύ μικρών ποσοτήτων για την ίδια γλυκύτητα. - Ευσταθής στη θέρμανση και σε όξινες συνθήκες
Διατηρεί τη γλυκύτητά της σε υψηλές θερμοκρασίες (ιδανική για μαγείρεμα και ζαχαροπλαστική) και σε ευρύ φάσμα pH, χωρίς αλλοίωση του γλυκού χαρακτήρα της. - Φιλική προς τη στοματική υγιεινή
Δεν προκαλεί τερηδόνα, καθώς δεν μεταβολίζεται από τα βακτήρια του στόματος και δεν σχηματίζει οξέα που «επιτίθενται» στα δόντια. - Κατάλληλη για διαβητικούς και ρύθμιση σακχάρου στο αίμα
Δεν προκαλεί αύξηση των επιπέδων γλυκόζης ή ινσουλίνης, καθιστώντας την ασφαλή επιλογή για άτομα με διαβήτη ή όσους ρυθμίζουν τα επίπεδα σακχάρου. - Χρήσιμη σε διαχείριση βάρους και μεταβολικές παθήσεις
Βοηθά στη μείωση της πρόσληψης θερμίδων όταν αντικαθιστά τη ζάχαρη, ενισχύοντας την προσπάθεια απώλειας ή διατήρησης βάρους, και συνεπώς μπορεί να συμβάλλει και στη διαχείριση παθήσεων όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και ο διαβήτης τύπου 2. - Οικονομική και βιομηχανικά αποδοτική επιλογή για τις επιχειρήσεις τροφίμων
Λόγω της μεγάλης γλυκαντικής ισχύος, απαιτείται πολύ μικρή ποσότητα, με αποτέλεσμα χαμηλότερο κόστος χρήσης σε προϊόντα και υψηλότερη ανταγωνιστικότητα στην αγορά
Πιθανές παρενέργειες
● Αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου
Η σουκραλόζη φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τη σύνθεση της εντερικής μικροχλωρίδας, μειώνοντας τα ευεργετικά βακτήρια όπως τα Bifidobacteria. Αυτή η ανισορροπία μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονές, μεταβολικές διαταραχές και εξασθένηση της ανοσολογικής λειτουργίας.
- Επίδραση στον κορεσμό
Η σουκραλόζη μπορεί να ενισχύσει τα σήματα πείνας στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε αυξημένη επιθυμία για γλυκές ή λιπαρές τροφές. Αυτό το φαινόμενο ενδέχεται να προκαλέσει αυξημένη κατανάλωση θερμίδων. Αντί να βοηθά στην απώλεια βάρους, μπορεί τελικά να δυσκολεύει τη διαδικασία. Έτσι, η χρήση της μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.
- Σάκχαρο
Σε ορισμένα άτομα, η σουκραλόζη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ινσουλίνης και σακχάρου στο αίμα, ιδιαίτερα όταν καταναλώνεται συχνά. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση αντίστασης στην ινσουλίνη. Η αντίσταση αυτή αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2.
- Τοξικά προϊόντα
Η σουκραλόζη είναι σχετικά θερμοσταθερή αλλά, κατά τη διάρκεια μαγειρέματος ή ψησίματος σε υψηλές θερμοκρασίες (πάνω από ~120 °C), μπορεί να υποστεί διάσπαση και να παράγει επιβλαβείς ενώσεις, όπως οι χλωροπροπανόλες (chloropropanols). Αυτές οι ενώσεις θεωρούνται δυνητικά τοξικές ή καρκινογόνες.
Σε ποιες περιπτώσεις να αποφεύγεται;
- Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS) και ευαισθησίες στο έντερο: Η σουκραλόζη και άλλα τεχνητά γλυκαντικά έχουν αναφερθεί ότι μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν γαστρεντερικά συμπτώματα σε ευαίσθητα άτομα, όπως φούσκωμα, διάρροια ή πόνο. Ιδιαίτερα σε συνδυασμό με άλλους FODMAPs, συστήνεται προσοχή.
- Άτομα με δυσανεξίες σε συγκεκριμένα συστατικά ή όσοι αναφέρουν δυσανεξία σε γλυκαντικά γενικά, καλύτερα να αποφεύγουν τη χρήση σουκραλόζης.
- Σε άτομα που έχουν αλλεργικές αντιδράσεις ή ιστορικό ευαισθησίας, πρέπει να εξετάζεται εξατομικευμένα.
Είναι ασφαλής η σουκραλόζη;
Η σουκραλόζη αποτελεί ένα από τα πλέον διαδεδομένα μη θερμιδικά γλυκαντικά παγκοσμίως, ωστόσο η ασφάλειά της παραμένει αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης. Αν και ρυθμιστικοί φορείς την έχουν χαρακτηρίσει ως ασφαλή για κατανάλωση εντός των καθορισμένων ορίων, μελέτες έχουν εγείρει προβληματισμούς σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της στη μεταβολική ομοιόσταση και στη λειτουργία του εντερικού μικροβιώματος .Ενώ η χρήση της συμβάλλει στη μείωση της πρόσληψης θερμίδων και σακχάρων, νεότερα δεδομένα συνδέουν τη μακροχρόνια κατανάλωση με μεταβολικές διαταραχές και αλλαγές στη ρύθμιση της γλυκόζης. Ως εκ τούτου, παρότι η σουκραλόζη παραμένει ευρέως αποδεκτή, η βιβλιογραφία υποδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση των μακροπρόθεσμων συνεπειών της στην ανθρώπινη υγεία.
Τι να προσέξετε;
- Ενημερωθείτε για την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI)
Το επίπεδο Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (ADI) για τη σουκραλόζη ορίστηκε στα 5 mg/kg σωματικού βάρους ανά ημέρα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον FDA και στα 15 mg/kg/d. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως συνιστάται από την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων).
- Διάβασε πάντα την ετικέτα
Ενημερώσου αν το προϊόν περιέχει σουκραλόζη ή άλλα γλυκαντικά (π.χ. στέβια, ερυθριτόλη, ασπαρτάμη). Έλεγξε την ποσότητα γλυκαντικού ανά μερίδα, ειδικά αν καταναλώνεις πολλά προϊόντα μαζί.
- Παρατηρήστε τα συμπτώματά σας
Αν νιώσετε κάποια δυσφορία, όπως φούσκωμα ή πόνο στο στομάχι μειώστε ή σταματήστε τη χρήση της και συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον διατροφολόγο σας.
- Μην βασίζεσαι αποκλειστικά στα γλυκαντικά για υγιεινή διατροφή
Η καλύτερη προσέγγιση είναι η μείωση της συνολικής κατανάλωσης γλυκών και επεξεργασμένων τροφών. Επένδυσε σε φυσικές, ολόκληρες τροφές και ισορροπημένη διατροφή.
Σύνοψη
Η σουκραλόζη αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα τεχνητά γλυκαντικά με σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η μηδενική θερμιδική της αξία, η υψηλή γλυκαντική ικανότητα και η σταθερότητά της σε ποικίλες συνθήκες, καθιστώντας την ιδιαίτερα χρήσιμη στη βιομηχανία τροφίμων αλλά και στη διαχείριση του βάρους και του σακχάρου. Ωστόσο, η αυξανόμενη βιβλιογραφία αναδεικνύει πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τη μακροχρόνια κατανάλωση, όπως μεταβολικές διαταραχές, αλλοιώσεις στο εντερικό μικροβίωμα και πιθανή επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης. Συνεπώς, ενώ παραμένει γενικά αποδεκτή και ασφαλής εντός των ορίων πρόσληψης που έχουν οριστεί από διεθνείς οργανισμούς, απαιτείται προσοχή στη χρήση της και περαιτέρω έρευνα για να αποσαφηνιστούν πλήρως οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία.
Βιβλιογραφία
Aguayo-Guerrero, J. A., Méndez-García, L. A., Solleiro-Villavicencio, H., Viurcos-Sanabria, R., & Escobedo, G. (2024). Sucralose: From Sweet Success to Metabolic Controversies—Unraveling the Global Health Implications of a Pervasive Non-Caloric Artificial Sweetener. Life, 14(3), 323. https://doi.org/10.3390/life14030323
