Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχει μια πρωτεΐνη που είναι πολύ πλούσια σε σίδηρο, η οποία συνδέεται με το οξυγόνο στους πνεύμονες και έτσι το οξυγόνο μεταφέρεται σε όλους τους ιστούς του σώματος. Η πρωτεΐνη αυτή ονομάζεται αιμοσφαιρίνη και μεταφέρεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν είναι αρκετά ή δεν λειτουργούν φυσιολογικά, τότε προκαλείται αναιμία. Οι φυσιολογικές τιμές τής αιμοσφαιρίνης είναι 13,0-18,8g/dl για τους άντρες και 11,6-16,4 g/dl για τις γυναίκες, και τιμές χαμηλότερες από αυτές χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση αναιμίας.
Ο τύπος αναιμίας που απαντάται συχνότερα είναι η σιδηροπενική αναιμία. Ο σίδηρος που προσλαμβάνεται από τις τροφές απορροφάται από τα κύτταρα του γαστρεντερικού συστήματος. Απαντάται σε δύο μορφές στα τρόφιμα: στον αιμικό και τον μη αιμικό σίδηρο. Ο αιμικός βρίσκεται στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως το κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια και απορροφάται σε ποσοστό 10-30%. Από την άλλη, ο μη αιμικός βρίσκεται στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς και τα δημητριακά και απορροφάται σε ποσοστό 2-10%. Ο σίδηρος μεταφέρεται στο ήπαρ όπου αποθηκεύεται σαν φερριτίνη και απελευθερώνεται όταν χρειάζεται παραγωγή νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων από τον μυελό των οστών.
Αίτια σιδηροπενικής αναιμίας
Η σιδηροπενική αναιμία προκαλείται σε διάφορες περιπτώσεις, όταν ο οργανισμός δεν λαμβάνει επαρκείς ποσότητες σιδήρου ή όταν οι ανάγκες σε σίδηρο είναι αυξημένες και δεν καλύπτονται επαρκώς. Τέτοιες καταστάσεις είναι:
1. Μειωμένη πρόσληψη σιδήρου από διατροφή φτωχή σε τροφές που περιέχουν σίδηρο.
2. Μειωμένη απορρόφηση σιδήρου από τα κύτταρα του γαστρεντερικού συστήματος λόγω φλεγμονής ή ασθένειας. Παραδείγματα αποτελούν η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα, επεμβάσεις με αφαίρεση μέρους του εντέρου, ή ακόμα και η χρήση ορισμένων φαρμάκων μπορεί να μειώσει την απορρόφηση σιδήρου.
3. Αυξημένες ανάγκες σε πρόσληψη σιδήρου σε καταστάσεις όπως η εγκυμοσύνη, κατά τη βρεφική ηλικία, κατά την ανάπτυξη στην εφηβική ηλικία και σε έντονη σωματική δραστηριότητα.
4. Απώλεια αίματος, για παράδειγμα σε γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση, λόγω ορισμένων παθήσεων όπως τα έλκη, οι πολύποδες, τα χειρουργεία ή οι αιμοκαθάρσεις.
Συμπτώματα σιδηροπενικής αναιμίας
Τα άτομα που πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία μπορεί να εμφανίσουν: αδυναμία και έλλειψη ενέργειας, δύσπνοια ή άλγος στο θώρακα ιδίως κατά την άσκηση, ζάλη, υψηλούς παλμούς, πονοκεφάλους, κρύα άκρα, ωχρό δέρμα, ευαισθησία σε μαλλιά και νύχια και σκασίματα στην περιοχή του στόματος.
Επίσης, όταν η σιδηροπενική αναιμία έχει μεγάλη έκταση μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στην υγεία. Μερικά από αυτά μπορούν να είναι:
Καρδιαγγειακά προβλήματα: Η καρδιά καλείται να μεταφέρει περισσότερο αίμα στους ιστούς του σώματος, εξαιτίας της περιορισμένης περιεκτικότητας σε οξυγόνο. Έτσι, μπορεί να προκληθεί ταχυκαρδία, αρρυθμίες, καρδιομεγαλία, ακόμα και καρδιακή ανεπάρκεια.
Εγκυμοσύνη: Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό ή χαμηλό βάρος του μωρού κατά τη γέννηση.
Ανάπτυξη: Η σιδηροπενική αναιμία σε παιδιά και βρέφη έχει βρεθεί πως προκαλεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη και αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων.
Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας
Υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας έχουν οι εξής ομάδες ανθρώπων:
1. Γυναίκες στην έμμηνο ρύση, ιδίως όταν υπάρχει μεγάλη και συνεχής απώλεια αίματος.
2. Γυναίκες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού, καθώς το σώμα καταναλώνει μεγάλη ποσότητα σιδήρου.
3. Άτομα μετά από πολύωρα και μεγάλα χειρουργεία, ειδικά όταν υπήρχε σοβαρός τραυματισμός.
4. Άτομα τα οποία για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας υποβλήθηκαν σε βαρϊατρικό χειρουργείο.
5. Άτομα που ακολουθούν χορτοφαγική ή vegan διατροφή. Ο μη αιμικός σίδηρος που βρίσκεται σε ορισμένα λαχανικά απορροφάται πολύ λιγότερο στο ανθρώπινο σώμα, από τον αιμικό που βρίσκεται στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.
6. Άτομα και κυρίως παιδιά που καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων μέσα στην ημέρα. Έχει βρεθεί πως το ασβέστιο που βρίσκεται στα γαλακτοκομικά εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου.
7. Άτομα με ιστορικό πεπτικού έλκους, καθώς δημιουργείται δυσαπορρόφηση σιδήρου.
Θεραπεία σιδηροπενικής αναιμίας
Ακόμα κι αν αντιμετωπιστεί το αίτιο της σιδηροπενικής αναιμίας, συνήθως χρειάζεται η λήψη σιδήρου από φαρμακευτικό σκεύασμα. Η πιο εύκολη και συχνή επιλογή είναι η λήψη θειικού σιδήρου με τη μορφή δισκίων για τουλάχιστον 3 μήνες μετά την αντιμετώπιση της αναιμίας, ώστε να αποκατασταθούν πλήρως και οι αποθήκες σιδήρου του σώματος. Άτομα που μπορεί να μην ανέχονται ή να μην ανταποκρίνονται στο σκεύασμα σιδήρου μπορεί να συστηθεί και ενδοφλέβια χορήγηση.
Σχετικά με τη διατροφή, συστήνεται η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, καθώς και η κατανάλωση προϊόντων που είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο. Οι καλύτερες πηγές αιμικού σιδήρου είναι το συκώτι, η μοσχαρίσια μπριζόλα, οι σαρδέλες και τα στρείδια, ενώ μη αιμικού είναι οι φακές, το σπανάκι, τα κεράσια, οι αγκινάρες, τα μανιτάρια, τα δημητριακά και οι ηλιόσποροι.
Επίσης σημαντικό είναι να τονιστεί πως συστατικά όπως η βιταμίνη C (πιπεριές, πορτοκάλια, μπρόκολο, μαρούλι, φράουλες κ.α.) αυξάνουν την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου, ενώ συστατικά όπως οι τανίνες (τσάι), το ασβέστιο (γαλακτοκομικά προϊόντα) και οι πολυφαινόλες (μούρα, καφές, μαύρη σοκολάτα) μειώνουν την απορρόφησή του.
Από την διαιτολόγο διατροφολόγο Αναστασία Μαμάτσιου
Πρόταση σχετικού προϊόντος από το Diatrofi.gr .
