Τι κρύβεται πίσω από την επιλεκτική σίτιση;
«Το παιδί μου δεν τρώει τίποτα!», «Θέλει μόνο μακαρόνια και ψωμί», «Μόλις δει κάτι πράσινο, αρνείται να το αγγίξει».
Αν αυτές οι φράσεις σου είναι γνώριμες, δεν είσαι μόνη/μόνος. Η επιλεκτική σίτιση είναι μια από τις πιο συχνές ανησυχίες των γονιών, ειδικά κατά την προσχολική ηλικία. Πότε, όμως, είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο και πότε αποτελεί ένδειξη για κάτι βαθύτερο;
Υπάρχει η πεποίθηση ότι η σίτιση είναι μια ενστικτώδης διαδικασία και το παιδί θα φάει ότι και να συμβεί. Δυστυχώς, αυτός είναι ένας μύθος στον κόσμο της διατροφής. Η σίτιση, στην πραγματικότητα, είναι μία συμπεριφορά που την μαθαίνεις.
Τι είναι όμως η επιλεκτική σίτιση;
Άρνηση φαγητού, έντονη αποφυγή, φόβος να δοκιμάσει νέα τρόφιμα και επιλεκτική διατροφή είναι οι ιδιοτροπίες στο φαγητό που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδάκι στη νηπιακή ηλικία και η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει ο γονιός. Επομένως, η επιλεκτική σίτιση ορίζεται ως η τάση του παιδιού να αρνείται συγκεκριμένες τροφές (συνήθως φρούτα, λαχανικά ή τρόφιμα με συγκεκριμένη υφή ή χρώμα), να περιορίζεται μόνο σε λίγες και συγκεκριμένες τροφές και να δυσκολεύεται να δοκιμάσει κάτι καινούριο.
Γιατί συμβαίνει;
Είναι ένα πολύ φυσιολογικό φαινόμενο. 5 μεγάλες αναπτυξιακές αλλαγές συμβαίνουν στα παιδιά και μπορούν να επηρεάσουν την διατροφή τους
4-6 μηνών
12-14 μηνών
18-36 μηνών
5-7 ετών
9-11 ετών
Η πλειοψηφία των παιδιών εμφανίζει κάποια ιδιοτροπία γύρω στην ηλικία των 2 ετών η οποία μπορεί να παραμείνει μέχρι την παιδική ηλικία.
Η επιλεκτικότητα μπορεί να έχει διάφορες ρίζες:
- Αναπτυξιακές φάσεις: Είναι απολύτως φυσιολογικό για τα μικρά παιδιά να περνούν φάσεις άρνησης στο φαγητό. Αναζητούν έλεγχο και ανεξαρτησία γιατί νιώθουν ότι μεγαλώνουν.
- Αισθητηριακή ευαισθησία: Κάποια παιδιά είναι πιο ευαίσθητα σε υφές, μυρωδιές, γεύσεις ή ακόμα και ήχους που σχετίζονται με το φαγητό.
- Συναισθηματικοί παράγοντες: Άγχος, αλλαγές στο σπίτι, ή μια αρνητική εμπειρία στο τραπέζι μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους.
- Γονεϊκή πίεση: Η πίεση να φάει «έστω μια μπουκιά» ή «φάε για την μαμά» μπορεί να οδηγήσει σε αντίδραση και άρνηση.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά;
Μειώνεται το ενδιαφέρον του παιδιού για το φαγητό και προτιμά τροφές πλούσιες σε αλάτι & ζάχαρη (γλυκά, σοκολάτα, μπισκότα, πατατάκια).
Αποφεύγει να τρώει τροφές που κατανάλωνε στο παρελθόν όταν ήταν μωρό.
Έχει καθημερινά περιορισμένη ποικιλία στις τροφές που καταναλώνει και μπορεί να φτάσει στο σημείο να τρώει μικρή ποσότητα φαγητού ή και να σταματήσει να τρώει.
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;
Πολλά παιδιά είναι παραπάνω από επιλεκτικά με τα τρόφιμα και ίσως απαιτείται βοήθεια ώστε να μπορέσουν να μάθουν να έχουν μεγαλύτερη ποικιλία τροφών στην καθημερινή τους διατροφή.
- Του προσφέρω φαγητό μόνο όταν πεινάει.
- Αποφεύγω να του δίνω σνακ κοντά στο κυρίως γεύμα.
- Προσέχω να μην πίνει περισσότερο από 3 φλιτζάνια γάλα την ημέρα καθώς και την κατανάλωση χυμών εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη.
- Φροντίζω τα γεύματα του παιδιού να είναι σωστά μοιρασμένα στην ημέρα, κάθε 2-3 ώρες ώστε να μην συμπίπτουν με τα σνακ. Φροντίζω να υπάρχει μία ρουτίνα γευμάτων.
- Δεν κρύβω τα νέα τρόφιμα (π.χ. λαχανικά στα κεφτεδάκια). Το παιδί πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τη γεύση, την υφή, την όψη και το άρωμα κάθε τροφίμου ώστε να αναπτύξει αληθινή προτίμηση σε αυτό.
- Φροντίζω να εκθέτω το παιδί μου σε νέες τροφές. Ένα παιδάκι πρέπει να δοκιμάσει τουλάχιστον 15 φορές ένα καινούριο τρόφιμο ώστε να εξοικειωθεί με αυτό. Προσφέρω μικρή ποσότητα από το καινούριο τρόφιμο κάθε φορά και πάντα ταυτόχρονα με κάτι που αγαπάει να τρώει.
- Προσέχω τις επιβραβεύσεις και τους επαίνους, πχ μία αγκαλιά, αυτοκόλλητα με τους αγαπημένους του ήρωες, μία βόλτα. Δεν χρησιμοποιώ ποτέ τρόφιμα για επιβράβευση.
Επιβραβεύω πάντα την προσπάθεια!
- Δεν πιέζω το παιδί μου να φάει γιατί παρακάμπτει τους μηχανισμούς της πείνας και του κορεσμού και τρώει περισσότερο από ότι έχει ανάγκη.
- Φροντίζω να τρώει το παιδί χωρίς την παρέα της τηλεόρασης, ταμπλετ ή κινητού αλλά μαζί με την οικογένεια στο τραπέζι.
- Πηγαίνουμε μαζί στο σούπερ μάρκετ. Το παιδί πρέπει να μάθει την εικόνα, την υφή των τροφών.
- Προετοιμάζουμε και μαγειρεύουμε μαζί το γεύμα. Τρώμε όλοι μαζί!!
!! Γίνομαι το σωστό παράδειγμα για το παιδί μου !!
Πότε χρειάζεται περισσότερη στήριξη ένα παιδί που έχει επιλεκτική σίτιση;
- Συνοδεύεται από ανησυχητική απώλεια βάρους
- Έχει σοβαρό αντίκτυπο στη λειτουργικότητα της οικογένειας
- Παραμένει έντονη και σταθερή μετά την ηλικία των 6–7 ετών
- Συνοδεύεται από άγχος, έντονη δυσφορία ή αηδία μπροστά σε τροφές
- Τότε μπορεί να μιλάμε για διαταραχή αποφυγής/περιοριστικής πρόσληψης τροφής (ARFID) και χρειάζεται αξιολόγηση από εξειδικευμένο στις δυσκολίες σίτισης (διατροφολόγο, ψυχολόγο, λογοθεραπευτή).
Το να βλέπει ένας γονιός καθημερινά το παιδί του να παλεύει με το φαγητό του είναι μια δύσκολη και εξοντωτική εμπειρία.
Δεν χρειάζεται όμως να το αντιμετωπίσεις μόνος σου!
Σύμφωνα με την SOS (Sequential Oral Sensory) προσέγγιση στη σίτιση, «το παιδί έχει πάντα δίκιο», που σημαίνει ότι όταν το παιδί κάνει κάτι ασυνήθιστο το κάνει για κάποιο λόγο. Εκπέμπει σήμα SOS στους γονείς/φροντιστές οι οποίοι καλούνται να κατανοήσουν τι προσπαθεί να επικοινωνήσει το παιδί μέσω της συμπεριφοράς του.
Η επιλεκτική σίτιση είναι συχνή και συχνά παροδική. Το κλειδί βρίσκεται στη φροντίδα χωρίς πίεση, στη συνεργασία με το παιδί και, όταν χρειάζεται, στην αναζήτηση υποστήριξης. Όχι για να φάει «όλο του το φαγητό», αλλά για να χτίσει μια υγιή και θετική σχέση με αυτό.
Πρέπει να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει τις ικανότητες που χρειάζονται για να φάει και να το προσκαλέσουμε μέσω του παιχνιδιού (που ταιριάζει με την γνωστική ηλικία & τα ενδιαφέροντα του) να συμμετάσχει σε ένα ταξίδι για να μάθει να τρώει.
Αναζήτησε βοήθεια από κατάλληλα εκπαιδευμένους και εξειδικευμένους διαιτολόγους, παιδιάτρους, λογοθεραπευτές, θεραπευτές πάνω στα προβλήματα σίτισης στα παιδιά και την επιλεκτική σίτιση.
